Auteur: leydenacademy

Nederland kent naar schatting twee miljoen mensen die op een of andere manier een binding hebben met voormalig Nederlands-Indië. Ouderen uit deze doelgroep die aangewezen zijn op zorg, ervaren soms dat zorgverleners te weinig kennis hebben over hun specifieke historische en culturele achtergronden. Wat weer van invloed kan zijn op de kwaliteit van de zorgverlening.
Stichting Pelita en ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld bouwden in de loop der jaren veel kennis op over hoe de zorg beter kan aansluiten bij de leefwereld, zorgvragen en -behoeften van Indische en Molukse ouderen. Door onder meer kennis te delen met zorgmedewerkers over cultuur, geschiedenis, oorlogsverleden, persoonsgerichte zorg en trauma en dementie.

Ontwikkeling videoleerlijn
In het najaar van 2023 ontwikkelen Pelita en ARQ tien korte video’s met elk een herkenbare praktijksituatie. Marie-Louise Kok, digital learning specialist bij Leyden Academy, geeft daarbij advies en brengt kennis en ervaringen in over twee eerder ontwikkelde videoreeksen over zorg in het verpleeghuis en thuiszorg. Centraal staan steeds de oudere en de zorgverlener.
De nieuwe videoreeks gaat over de relatie tussen oorlogservaringen in Nederlands-Indië en gezondheidsklachten, het belang van kennis over culturele achtergronden in de communicatie met ouderen en waar de zorgprofessional rekening mee moet houden bij ouderen met dementie. Ook wordt kort uiteengezet over welke (ingrijpende) historische achtergronden de zorgverlener kennis zou moeten hebben.

Voor wie?
De videoleerlijn is bestemd voor zorgverleners in de eerste lijn, met specifieke aandacht voor het werk van huisartsen, praktijkondersteuners, casemanagers dementie en clientondersteuners. Maar ze zijn ook breed inzetbaar in e-learning, trainingen, lezingen en onderwijsprogramma’s voor andere extramurale zorgmedewerkers, mantelzorgers en hulpverleners.

Wilt u op de hoogte gehouden worden van de lancering van de videoreeks? Stuur een mail naar projectleider Bertine Mitima via b.verloop@arq.org of lees hier meer.

Vanmiddag ontving Hetti Willemse de Jo Visser award voor haar jarenlange inzet voor stichting Thuis Voelen tijdens het ZorgSaamWonen-congres in theater de Meervaart te Amsterdam. Jaarlijks reikt het Jo Visser fonds deze wisseltrofee uit aan relaties die haar gedachtegoed als ambassadeur Waardige zorg uitdragen. Met de geldprijs wordt een vernieuwend project gesteund dat past bij de slogan ‘Vaardig jong, waardig oud’.

Van zorgvisite naar buurtvisite
Willemse (69), geboren en getogen in Amsterdam, is al meer dan 15 jaar een relatie van het Jo Visser fonds. Samen met Tineke van den Klinkenberg heeft zij als sociaal geograaf meerdere boeken geschreven over het belang en het faciliteren van waardige ouderenzorg. Het drieluik Thuis Voelen, Thuis Wezen en Thuis Zijn bestaat uit gesprekken met bestuurders, met verpleeghuizen in beeld en met een praktijkgids. Verder hebben ze meer dan 200 zorgvisites afgelegd en het thuisgevoel van ouderen in woonzorglocaties in kaart gebracht. In 2022 heeft Willemse samen met Ad van Elzakker dit succesvolle concept uitgebreid naar ‘Zorg voor de buurtvisite’. Hierbij wordt nét op een andere manier naar de leefomgeving gekeken door jong en oud én voor jong en oud.

‘Willemse is met haar achtergrond en jarenlange ervaring in het publieke domein van wonen en zorg bij uitstek de ambassadeur Waardige zorg. Ze is echt een boegbeeld!’, aldus Danielle Swart namens het Jo Visser fonds

Oost, west, thuis best!
Het kijken door de ogen van buitenstaanders levert observaties en tips op die als startpunt te gebruiken zijn voor een dialoog tussen direct betrokkenen, zoals gemeente, woningcorporatie, wijkraad, welzijn en omwoners. De kracht van buurtvisites ligt in het benoemen van sociale-, ruimtelijke- en ontmoetingsverbeteringen die bijdragen aan een sociale woonomgeving waardoor ouderen langer met plezier thuis kunnen blijven wonen. Dit past niet alleen bij de wens van veel (toekomstige) ouderen, maar het geeft ook handvatten bij het uitvoeren van gemeentelijke visies op het gebied van wonen en zorg. Volgens Willemse gaat het vooral om de kleine dingen die het leven de moeite waard maken en kun je daar in je eigen omgeving ook invulling aan geven.

En nu verder
Samen met platform ZorgSaamWonen wordt er een vervolg gegeven aan de ambities van stichting Thuis Voelen. Met de geldprijs van 5000 euro kunnen regiotafels worden georganiseerd voor de hoofdsteden waar de buurtvisites zijn afgelegd. Zo kan het dialoog tussen gemeente, bewoners en belanghebbenden in de buurt worden gestart en verbinding worden gemaakt. Natuurlijk in de hoop dat dit resulteert in concrete veranderingen op de korte termijn. Het recente onderzoek naar de meerwaarde van Zorg voor de buurtvisite, dat in een magazine met tips en tricks om zelf in je eigen buurt je leefomgeving te verbeteren is samengevat, is daarbij een goed hulpmiddel.

Deze week is het Week tegen Eenzaamheid en zijn er honderden activiteiten waar mensen elkaar ontmoeten en nieuwe contacten kunnen leggen. Ook de overheid spant zich in om eenzaamheid tegen te gaan. Vanuit het actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ZonMw de opdracht gegeven om met subsidies startende en bestaande lokale initiatieven (extra) te ondersteunen bij het doorbreken, terugdringen en voorkomen van eenzaamheid onder ouderen.

Op verzoek van ZonMw onderzochten we de kennis opgedaan uit initiatieven en projecten die zich richten op het verminderen van eenzaamheid bij oudere mensen. Hoe kan deze kennis geborgd en gedeeld worden? Leyden Academy kwamen tot de volgende adviezen:
1. Maak eenzaamheid onderdeel van een breder onderwerp, zoals anti-ageism, ouderenparticipatie en age-friendliness.
2. Verduurzaam het subsidiebeleid, zodat het tot structurele financiering van projecten kan leiden.
3. Geef duidelijke projectvoorwaarden op het gebied van kennisoverdracht binnen initiatieven en projecten.
4. Leg verbinding tussen academische kennis en vakkennis.
5. Ontwikkel de leergemeenschap verder.
6. Stimuleer het gebruik van creatieve onderzoeksmethoden, om ook impliciete kennis te verkrijgen.

Meer weten? Lees hier de rapportage die we in mei 2023 voor ZonMw maakten.

“We werken meestal participatief. Dat betekent dat wij onze eigen kennis niet centraal willen stellen, maar de kennis van onze partners. We gaan daar met hen over in gesprek.” – onderzoeker Elena Bendien

 

We wonen allemaal in een buurt. We leven er, worden er ouder en soms hulpbehoevender. Het is dan ook niet zo gek dat een kleine verandering in onze woonomgeving grote gevolgen kan hebben. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van street art waardoor er een mooie wandelroute in de wijk ontstaat of aan het sluiten van een dorpsbibliotheek die als ontmoetingsplek diende. Ook landelijk is er meer aandacht voor de buurt. Zo zijn gemeenten vanaf 2024 verplicht een woonzorgvisie op te stellen, waarbij de inrichting van de woonomgeving een belangrijk thema kan vormen. Hoe simpel het verbeteren van de buurt ook lijkt, in de praktijk kan het best ingewikkeld zijn. Want waar moet je precies beginnen?

Zorg voor de buurtvisites
Alweer enkele maanden geleden begon ik aan een onderzoek naar Zorg voor de buurtvisites, met steun van stichting Hofje Codde en van Beresteyn. Zorg voor de buurtvisites is een initiatief van Hetti Willemse en Ad van Elzakker waarbij in verschillende buurten en wijken in Nederland wordt gekeken hoe deze leeftijdsvriendelijker gemaakt kunnen worden door kleine aanpassingen in de woonomgeving te maken. Samen met hen heb ik drie buurtvisites uitgevoerd: Leeuwarden, Arnhem en Den Bosch. Door mee te lopen en te kijken vanuit het perspectief “Is dit een plek waar ik mij thuis kan voelen?” heeft het mijn manier van kijken naar de wijk veranderd. Zo heeft het mij aangezet om te denken in mogelijkheden om de woonomgeving te veranderen. Ook besef ik mij dat de buurt een rol kan spelen in het voorkomen van zorgafhankelijkheid wat winst is voor zowel de bewoner als de zorg zelf. Wanneer ik door mijn eigen woonwijk in Breda loop, betrap ik mezelf erop dat ik automatisch met een andere blik naar mijn eigen buurt kijk.

Van visie naar praktijk
De onderzoekresultaten naar de meerwaarde van Zorg voor de buurtvisite worden weergegeven in het magazine Thuis voelen in de buurt – zelf aan de slag. Met dit magazine bieden we praktische handvatten voor iedereen die zich bezighoudt met een leeftijdsvriendelijke buurt. Het helpt een vertaalslag te maken van visie naar praktijk. Hiervoor delen we de methode en tips van Zorg voor de buurtvisites. Daarnaast delen experts hun perspectief over hoe de leefomgeving kan bijdragen aan het langer thuis wonen en leeftijdsvriendelijke steden. Alle buurtvisite-ervaringen zijn terug te lezen op de website van ZorgSaamWonen.

Ik wens je veel leesplezier en inspiratie!

Evelien Kelfkens
Onderzoeker Leyden Academy on Vitality and Ageing

Op vrijdag 15 september jl. vond in Pand P in Eindhoven de aftrap van een literair project plaats. Gedurende dit najaar komen zes jongeren en zes ouderen tweewekelijks bijeen om elkaars verhalen op kunstzinnige wijze te vertellen, met als doel het stimuleren van vriendschappen tussen jongeren en ouderen.

Tijdens de eerste bijeenkomst hebben de deelnemers met elkaar kennisgemaakt en zijn ze aan de hand van een creatieve opdracht gestart met het bedenken van een naam voor het intergenerationele collectief. In de komende maanden gaan de deelnemers onder begeleiding van stichting Watershed, kunstenaars en gastartiesten een intensief sociaal en cultureel traject aan om te ontdekken of het vertellen van verhalen bij kan dragen aan het ontwikkelen van vriendschappen tussen generaties.

Dit literair project is een samenwerking tussen stichting Watershed en Leyden Academy en wordt mogelijk gemaakt door het Jo Visser fonds. Meer weten? Neem dan contact op met Evelien Kelfkens.

Per 19 september 2023 zijn Tineke Abma (directeur-bestuurder Leyden Academy) en Margje Mahler (directeur-bestuurder van Zorggroep Apeldoorn e.o.) bestuurslid van stichting Jo Visser fonds geworden. Het Jo Visser fonds is aanjager van vernieuwende projecten en praktijkonderzoek in de ouderenzorg.

Het Jo Visser fonds zet zich al meer dan 100 jaar in voor waardige zorg voor oudere mensen die permanent afhankelijk zijn van intensieve zorg. Waarden als solidariteit, zingeving en gemeenschapsvorming zijn hierbij leidend. Sinds 2012 werken ze met Leyden Academy samen aan gezamenlijke speerpunten als het verbeteren van onderwijs voor (toekomstige) zorgprofessionals, het bevorderen van intergenerationele ontmoetingen en het verbeteren van de beeldvorming van de ouderenzorg.

Gezamenlijke koers en strategie
Op 24 mei jl. zijn de statuten aangepast om de samenwerking tussen Leyden Academy en het Jo Visser fonds en partner te optimaliseren. Zo maakt voorzitter Jenneke van Pijpen deel uit van de Raad van Commissarissen van Leyden Academy. Vervolgens zijn op 19 september Margje Mahler en Tineke Abma toegetreden tot het bestuur van het Jo Visser fonds. Margje Mahler is directeur-bestuurder van het eerste Zonnehuis in Beekbergen (geopend in 1929). Haar achtergrond als ouderenpsycholoog en zorgbestuurder zorgt voor de verbinding met de praktijk. Tineke Abma is naast directeur-bestuurder van Leyden Academy ook bijzonder hoogleraar ouderenparticipatie, verbonden aan het LUMC. Zij doet al meer dan 25 jaar onderzoek naar thema’s die raken aan het ouder worden, zoals patiënt- en burgerparticipatie, langdurige zorg, ethiek en diversiteit.

Meer informatie over het Jo Visser fond? Ga naar de website: www.jovisserfonds.nl.

Op donderdag 18 januari 2024 start de veertiende editie van de executive leergang ‘Goed leven, goede zorg voor ouderen’. Sinds 2011 biedt deze jaarlijkse opleiding ruimte aan bestuurders, directeuren en zorgprofessionals om elkaar te inspireren en van elkaar te leren, in een kleinschalige setting met topdocenten. Inmiddels zijn de cursusdata vastgesteld en is de inschrijving geopend.

Hoe ziet goede zorg voor ouderen eruit, nu en in de toekomst? Die vraag is niet eenduidig te beantwoorden. Een familielid zal anders naar kwaliteit kijken dan een zorginkoper, en een verzorgende weer anders dan een toezichthouder. En wat vindt de groeiende groep ouderen hier eigenlijk zelf van? Er vindt in de ouderenzorg een verschuiving plaats naar persoonsgerichte zorg, met oog voor welbevinden en leefplezier naast ziekte en verlies. Hoe navigeert u tussen die diverse en soms tegenstrijdige belangen en verwachtingen? Hoe formuleert u visie en beleid in een voortdurend veranderende context? Welke waarden geven houvast?

Als deze vragen u aanspreken en u op zoek bent naar inhoudelijke verdieping en uitwisseling op het gebied van betekenisvol langer leven en goede zorg voor ouderen, dan is de executive leergang Goed leven, goede zorg voor ouderen iets voor u. De leergang is opgebouwd uit vijf theoretische blokken van twee dagen met colleges van topdocenten, volop ruimte voor bespiegeling en discussie, bijzondere ontmoetingen met ouderen, een werkbezoek in Nederland en een studiereis naar Scandinavië.

Meer informatie over het programma en de cursusdata in 2024 vindt u op onze website en in de brochure. Benieuwd naar de mogelijkheden om met meerdere collega’s aan de executive leergang deel te nemen? Wellicht is een incompany variant iets voor uw organisatie.

Heeft u vragen? Stuur dan een e-mail naar Ellen Plasmeijer.

“Een mooie verbredende blik op ouderenzorg en oud worden. Topsprekers die over alle facetten van ouderdom zorgen voor reflectie en verdieping. Een aanrader voor iedere bestuurder.” – Lia de Jongh, voorzitter Raad van Bestuur Topaz (deelnemer 2023)

Jonathan Wyatt (hoogleraar Qualitative Inquiry, University Edinburgh) was vandaag te gast bij Leyden Academy. Hij deelde zijn schat aan ervaringen en inzichten over autoethnografie en reflexiviteit in kwalitatief onderzoek. In autoethnografie onderzoekt de onderzoeker diens eigen ervaringen ten dienste van het genereren van inzichten in culturele vraagstukken. ‘Auto’ verwijst naar het persoonlijke, ‘ethno’ verwijst naar cultuur. en ‘grafie’ naar het schrijven en de representatie van inzichten (kan ook in de vorm van een performance, muziekstuk).

Ruimte maken voor eigen ervaringen
Autoethnografie kwam 20 jaar geleden op Jonathan’s pad: “Ik had net als andere kritische, postkoloniale onderzoekers vragen bij onderzoek waarbij onderzoekers de ander en diens cultuur bestuderen, allerlei data ophalen, daarover publiceren en daar een carrière op bouwen terwijl ze zelf buiten schot blijven. Is dat niet een vorm van uitbuiting en nog wel ethisch, vroeg ik me af. Tegelijk zag ik de waarde van de ervaringen die we als onderzoekers zelf hebben. Dus ja, waarom onze eigen ervaringen niet bestuderen om inzichten te genereren over bredere maatschappij-culturele processen?”

Autoethnografie versus autobiografie
Jonathan schreef zijn eerste autoethnografie over de dood van zijn vader. Hij verkende thema’s zoals de vader-zoon relatie, kwetsbaarheid, verlies, rouw en masculiteit. Dat verhaal verschilt van een autobiografie, omdat het verhaal niet op zich staat maar verteld wordt om een groter cultureel vraagstuk te bestuderen. Wat hem betreft zijn autoetnografieën per definitie relationeel. Zijn autoethnografie ging bijvoorbeeld over de relatie met zijn overleden vader, maar ook over familierelaties, zijn moeder, zijn broers en zussen. Die relationaliteit maakt dat er ethische vragen zijn waar de onderzoeker niet om heen kan, inclusief de eigen kwetsbaarheid.

Gelaagdheid door reflexieve vragen
Ten slotte stelt Jonathan dat de autoethnograaf nooit genoegen neemt met slechts het verhaal. Een autoethnografie kent meerdere ‘levels of conciousness’ aldus Ellis & Bocher. Denk aan: Welke verhalen worden niet verteld en weggelaten? Welke andere verhalen zijn er te vertellen vanuit andere perspectieven? Hoe zou ik verhaal vertellen als ik jonger was of ouder? Wat voor verhaal zou mijn zus vertellen? Door die reflexieve vragen te stellen en steeds andere gezichtspunten krijgt het verhaal een gelaagdheid.