Leyden Academy heeft de afgelopen jaren met succes het non-profit concept Vitality Clubs ontwikkeld en onderzocht. In deze laagdrempelige en zelforganiserende beweegclubs kunnen ouderen in hun eigen wijk elke doordeweekse dag tussen 09.00-10.00 uur samen in de buitenlucht bewegen. De beweegclubs werken op basis van peercoaching, dat wil zeggen dat iemand uit de groep de leiding tijdens de beweegsessie neemt. De clubs worden dus niet begeleid door betaalde professionals. De oefeningen van Vitality Club zijn gericht op kracht, uithoudingsvermogen, balans en cognitie, en zijn op ieders niveau uit te voeren. De eigen bijdrage is niets tot maximaal 1 euro per week, dat wordt gebruikt voor de aanschaf van sportmaterialen. U hoeft zich niet aan te melden, u kunt gewoon langskomen en meedoen! Kijk voor meer informatie over locaties en tijden op de website van de Vitality Club.
Positieve effecten
Ons onderzoek laat zien dat deelnemen aan een Vitality Club dagelijks bewegen duurzaam stimuleert en een positief effect op de fysieke en mentale gezondheid heeft. De clubs zorgen ervoor dat oudere wijkgenoten plezier hebben en gezonder en vitaler oud worden. Daarnaast hebben we gezien dat het samen bewegen het sociale netwerk in de wijk versterkt. Mensen helpen elkaar met klusjes in en rond het huis, gaan met elkaar eten en zelfs op vakantie, maar bieden ook de helpende hand bij ziekte, of begeleiden iemand naar het ziekenhuis, etc. Op deze wijze zorgt de Vitality Club voor een zorgzame wijk.
“Dagelijks bewegen is goed voor de gezondheid en geeft ritme en structuur aan mijn dag” - deelnemer aan een Vitality Club in Leiden
Een Vitality Club in elke wijk
Een club die succesvol gestart is, kan jarenlang zelfstandig blijven functioneren, groeit gestaag en kan lang blijven bestaan omdat deze niet afhankelijk is van de financiering, tijdsinvestering of organisatie door gezondheidsprofessionals. Ook blijkt dat het concept kopieerbaar is; op verschillende locaties werden nieuwe Vitality Clubs opgericht die blijven groeien. Er zijn op dit moment in Nederland ongeveer 70 clubs actief. Deze clubs trekken tussen de 20 en 80 deelnemers per locatie per keer. Gezien de potentie onderzoeken we de komende tijd wat er nodig is om in elke wijk in Nederland een Vitality Club mogelijk te maken.
“Voldoende beweging kan de mobiliteit, kwaliteit van leven en levensduur aanzienlijk verhogen. Met name voor 50-plussers is voldoende beweging essentieel, gezien het risico op leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals hoge bloeddruk, diabetes en gewrichtsklachten.” – onderzoeker Frank Schalkwijk
De wijkverpleegkundige als coördinator
We weten dat er gedurende de opstart van enkele maanden een aanzienlijke (tijds)investering nodig is om uiteindelijk te komen tot een zelforganiserende groep. Deze opstart moet worden gecoördineerd door iemand die kennis heeft van lokale actoren én bekend is met het principe van de Vitality Club. We onderzoeken wie geschikt is voor deze rol en bieden optimale ondersteuning bij het opzetten van een Vitality Club. Als eerste stap brengen we, met steun van Hofje Codde en Van Beresteyn, de kansen en uitdagingen in kaart om wijkverpleegkundigen in te zetten als coördinatoren van Vitality Clubs in hun wijk. Dat lijkt een veelbelovende manier om deze succesvolle beweegclubs in meer wijken in Nederland beschikbaar te maken. Zo heeft wijkverpleegkundige Els Schopman recent een aantal Vitality Clubs opgericht in haar werkgebied in het oosten van Nederland, vanuit haar overtuiging dat preventie meer aandacht moet krijgen binnen de wijkverpleging. Dat vindt ook het RIVM, die al in 2020 de Vitality Club als beweeginterventie heeft erkend. Samen met GGD Hollands Midden zijn we per 1 maart 2024 gestart met het project ‘Goed en gezond ouder worden in de wijk’. Dankzij een subsidie kunnen we in de regio Zuid-Holland Noord nog eens 20 Vitality Clubs helpen oprichten.
Een korte geschiedenis van de Vitality Club
Het idee van de Vitality Club is ontstaan dankzij de FreeWheel Club in Ulft, een groep van zeventig ouderen die al sinds 2010 elke werkdag samenkomen om een uur te sporten en achteraf koffie te drinken. De club is opgezet door Herman Wielens die zijn leeftijdsgenoten wilde helpen om meer te gaan bewegen. Wetenschappers van Leyden Academy onderzochten deze sportmethode voor ouderen en concludeerden dat de dagelijkse beweging gunstig voor de algehele gezondheid is. Naast het verbeterde vitale aspect wordt namelijk ook het sociale aspect zeer gewaardeerd. Geïnspireerd door deze positieve bevindingen zijn door het hele land inmiddels zo'n 70 Vitality Clubs opgezet.
Neem voor meer informatie contact op met Frank Schalkwijk.