Uncategorized

Galerie LUMC presenteert vanaf 8 juni tot 21 augustus 2023 de tentoonstelling ‘The Art of Belonging’. In deze tentoonstelling staat de ouder wordende mens centraal. Wat betekent het om oud te zijn in onze samenleving? De tentoonstelling is een unieke samenwerking tussen het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en Leyden Academy on Vitality and Ageing.

Sandrine van Noort (hoofd kunstzaken LUMC) en prof. dr. Tineke Abma (hoogleraar ouderenparticipatie en directeur-bestuurder van Leyden Academy) stelden de tentoonstelling samen. Zij nodigden elf kunstenaars uit die in deze tentoonstelling hun kijk op de oudere mens in deze samenleving verbeelden.

Met werken van: Daniëlle van Ark, Melanie Bonajo, Deanna Dikeman, Caren van Herwaarden, Jane van Herwijnen, Paul Kooiker, Julika Rudelius, Bert Sissingh, Janine Schrijver, Marenne Welten, Joost van Wijmen.

“Kunst raakt en verbindt voorbij woorden en draagt bij aan ‘belonging’ door het vermogen om onze diepst menselijke gevoelens te vangen en te delen. We ervaren: ‘Ik ben hierin niet alleen.’ Dat creëert een diepe verbondenheid”, aldus Abma.

The Art of Belonging
Tel je nog mee na je 67ste? Wat moet je doen om sociaal gezien geaccepteerd te worden als je minder vitaal bent? ‘Belonging’ verwijst naar een verlangen – een longing to belong – om erbij te horen zonder concessie te doen aan eigenheid en waardigheid. Een verlangen dat zich extra doet voelen bij ouderen als zij ervaren er níét of niet méér bij te horen, bijvoorbeeld door maatschappelijke dynamiek of toenemende afhankelijkheid.

Participatie en ‘belonging’
Participatie, ofwel meedoen, is voor ouderen van groot belang. Het draagt bij aan hun welbevinden en is omgekeerd een groot ‘geschenk’ voor onze samenleving. Uit onderzoek blijkt dat participatie zinvol is in de ogen van ouderen als het bijdraagt aan hun gevoel van vitaliteit, betekenis en ‘belonging’.

Koppeling aan symposium en oratie

In de tentoonstelling the Art of Belonging tonen diverse kunstenaars werk dat raakt aan deze thematiek. Naast schilderijen, tekeningen, foto’s en video-installaties zijn er sculpturen te zien. De tentoonstelling is gekoppeld aan het gelijknamige symposium en de oratie van prof. dr. Tineke Abma op 23 juni aanstaande.

Van 8 juni tot 21 augustus 2023
De opening van deze tentoonstelling is op donderdag 8 juni aanstaande om 17.00 uur in de Galerie LUMC en wordt verricht door Pancras Hogendoorn, decaan en lid van de Raad van Bestuur van het LUMC. De tentoonstelling is in het LUMC te zien tot 21 augustus 2023. Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie.

Aanmelden voor het bijwonen van de opening kan tot 6 juni 2023 via het volgende e-mailadres: kunstzaken@lumc.nl.

Beste Jo,

Zoals we vandaag de dag een appje sturen om elkaar sterkte en beterschap te wensen, zo was het lang geleden gebruikelijk om troostbrieven te sturen. Alweer 102 jaar geleden startte jij zo’n correspondentiekring. Vandaag schrijven wij jou een brief, om je te laten weten dat we in jouw geest het werk nog steeds voortzetten.

Het is 24 mei 1921 als je Vereniging Het Zonnehuis (rechtsvoorganger van het Jo Visser fonds) opricht met als doel het realiseren van een eigen tehuis voor langdurig zieken. Twee maanden later krijgt de vereniging zelfs koninklijke goedkeuring. Met spaarbusjes op de schoorsteenmantel, met bazaars en met het ten gehore brengen van gedichten en liederen werd er geld opgehaald, en dankzij enkele financiële giften van gulle gevers, waaronder koningin Emma, verrees in 1929 in Beekbergen het eerste Zonnehuis.

Nu ruim honderd jaar later zet het Jo Visser fonds zich nog steeds in voor waardige zorg voor ouderen die permanent afhankelijk zijn van intensieve zorg. Waarden als compassie, zingeving en gemeenschapsvorming zijn hierbij leidend. Sinds juni 2012 werken het Jo Visser fonds en Leyden Academy on Vitality and Ageing samen aan (onderzoeks)projecten gericht op beter onderwijs voor zorgprofessionals, het verbeteren van de beeldvorming van de ouderenzorg en het bevorderen van intergenerationele ontmoetingen.

Jaarlijks vieren we op 24 mei de Jo Visser dag. Dit jaar stond dat in het teken van troost naar trots. Zo vertelde ambassadeur Kees Oosterling (89) zijn turbulente levensverhaal vol verlies. Nog voordat hij twee jaar is verliest Kees zijn moeder en zus bij een ongeval. Zijn vader en stiefmoeder hebben nauwelijks aandacht voor hem. Vervolgens overlijdt zijn vader op jonge leeftijd. Kees trouwt maar moet zijn vrouw vroegtijdig loslaten doordat ook zij overlijdt. Hoe incasseer je zoveel klappen? Zijn ingrijpende verhaal ‘Verlieskracht’ is een levensverhaal over verlies, veerkracht en voldoening: hij brengt met zijn verhaal (vastgelegd in een Mooky.app) jonge studenten levenswijsheid bij en zorgt als vitale oudere voor ouderen die minder vitaal zijn. Het belang van intergenerationeel contact wordt gevoeld en gevoed.

Dit soort verhalen geeft het team van Jo Visser fonds en Leyden Academy extra inspiratie om door te zetten op onderzoek, ontwikkeling en onderwijs. We zijn trots dat we met jouw inspirerende gedachtegoed invulling kunnen geven aan projecten die het verschil maken en kijken uit naar de toekomst!

Met vriendelijke groet,

Danielle Swart
Manager Jo Visser fonds

Een vitale medewerker is de bron van duurzame zorg
Tara Rynders, verpleegkundige én danser, komt voor de tweede keer naar Nederland. Op donderdag 22 juni 2023 zal ze, samen met Clare Hammoor, bij Leyden Academy een workshop geven dat in het teken van rouw(verwerking) zal staan. Tara ontwikkelde The Clinic: een dans- en kunstprogramma voor zorgmedewerkers en zorgorganisaties in Amerika. Het team van Leyden Academy is erg onder de indruk van deze innovatieve aanpak en wil dit graag met u delen!

Datum: donderdag 22 juni, 09.30-14.30 uur
Locatie: collegezaal van Leyden Academy, ruimte 0.15, Rijnsburgerweg 10, Leiden

U kunt zich voor deze kosteloze workshop aanmelden door een mail te sturen aan Josanne Huijg. NB: er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

De workshop in 2022
In 2022 bood Leyden Academy voor de eerste keer een uitgebreide dansworkshop, verzorgd door Tara Rynders en Clare Hammoor van The Clinic. The Clinic is opgezet met de missie dat alle mensen het verdienen om gezien en gehoord te worden, om voor gezorgd te worden zonder discriminatie. Binnen de zorg maken ze zich sterk om gezondheidsverschillen, discriminatie en impliciete vooroordelen die er leven in de gezondheidszorg te slechten. Dit doen ze door samen te werken met zorginstellingen en zorgmedewerkers, en via dans en andere kunstvormen te werken aan deze thema’s. Een inkijkje van vorig jaar:

 

 

Co-creëren met burgers in innovaties: een adagium waarvoor veel partijen de afgelopen jaren hebben gepleit. Onder meer gemeenten, Health~Holland en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving adviseren om burgers te laten meedenken, mee-onderzoeken en meedoen in co-creatie in innovaties in wijken. Denk aan innovaties om in te spelen op de grote uitdagingen van deze tijd: het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen, de ontgroening van de samenleving, de energietransitie, de aanpak van pandemieën, et cetera. In het Livinglab-project It takes a village to grow old werken burgers verenigd in een burgerinitiatief, onderzoekers vanuit allerlei disciplines, architecten, experts op het gebied van artificiële intelligentie (AI), kunstenaars en cliëntenorganisaties samen aan innovatie om nabuurschap in de wijk te vergroten. Hoe gaat dit? Wat werkt en welke hobbels hebben we moeten overwinnen?

Tot nu toe hebben we in het Livinglab samen met buurtbewoners de behoeften die leven bij oudere burgers in beeld gebracht. Wat gebeurt er op straat? Waar ontmoeten mensen elkaar? Hoe gaat men met elkaar om? Welke plekken zijn gewild en niet? Hoe makkelijk is het om naar buiten te gaan en hoe veilig voelt men zich in de openbare ruimte? Het team van senioren en andere betrokkenen organiseerde bijeenkomsten voor burgers, senioren interviewden andere senioren op straat over hun ervaringen, deden fotografie-opdrachten en hielden dagboeken bij. Studenten maakten een Digital Twin in Virtual Reality (VR) waarin buurtbewoners in een deel van de wijk rond konden lopen. Al deze methoden leverden een eerste beeld op wat als basis kon worden gebruikt voor een eerste ontwerp van een innovatief kunstwerk, dat nu voorgelegd wordt aan burgers.

Respecteren ieders aanpak
In dit project werken we intensief samen met alle partijen. Dit levert energie op, maar ook de nodige frustraties en uitdagingen. Tussen de direct betrokkenen zijn grote verschillen in aanpak. Dit was merkbaar en voelbaar in de manier van praten, visualiseren, het tempo waarin iedereen werkte en de gebruikte metaforen. Een voorbeeld: burgers focussen in hun aanpak vooral op de relevantie van dit project voor de eigen buurt en op manieren waarop dit Livinglab-project wijkbewoners kan verbinden door het proces. Wetenschappers daarentegen houden, vanuit wetenschappelijke en bredere maatschappelijke relevantie en vanwege deadlines en afgesproken mijlpalen binnen het subsidietraject, de focus op het eindproduct met een planmatige houding. Daarnaast brengen de technici, kunstenaars, participatief actieonderzoekers en de cliëntenbeweging ook ieder weer een andere aanpak met zich mee.

Duidelijk werd dat deze verschillende werkwijzen heel aanvullend waren, maar dat het waarderen van elkaars manier van werken niet vanzelfsprekend ging. Dit interdisciplinair, of post-disciplinair samenwerken, schuurde. De diversiteit in aanpakken maakt dat de ene sneller wil, en de andere trager. Ook was er verschil in de mate van responsiviteit op de lokale situatie: de ene wilde strak het projectplan met de doelstelling en deadlines volgen, terwijl de ander wilde meebewegen met verschillende ontwikkelingen in de wijk. We merkten dat het nemen van ‘starttijd’ nodig is om wensen en aannames van iedereen uit te wisselen, en elkaars taal te begrijpen. Het grondig met elkaar bespreken wat de onderzoeksvraag is, alsook de aanpak met korte en lange termijn doelen van wetenschap en praktijk, is hier onderdeel van. Deze tijd voor het bespreken van verschil leverde op dat we betere relaties onderling opbouwden, met meer begrip voor elkaars aanpak en context.

Boemel en sneltrein
De betrokken burgers stimuleerden uiteindelijk de dialoog over het co-creatieproces. Ze visualiseerden het ontstane proces, vanuit hun perspectief, en introduceerden de metafoor van een boemel en een sneltrein. De boemel rijdt rustig rondjes in de wijk, andere bewoners stappen in en stappen uit, voelen zich welkom op hun eigen tempo, en doen mee daar waar ze willen instappen. Deze boemel staat symbool voor een relatiegebaseerde aanpak, met aandacht voor dat wat er in de wijkcontext leeft en speelt. In de rust van de boemel zijn gesprekken op straat en buurtcafés met muziek, een methode om inzicht te krijgen in wat er speelt, en input en reacties te krijgen op innovatieve ideeën. De boemel staat ook symbool voor de aanpak die vanuit participatief actieonderzoek vaak gevolgd wordt gericht op sociale actie.

Daarnaast rijdt er ook een sneltrein met experts vanuit verschillende disciplines; zoals architectuur, AI en kunst. Deze sneltrein staat symbool voor het volgen van het opgestelde projectplan met bijbehorende tijdlijn. In de sneltrein wordt in een iteratief ontwerpproces de verzamelde data uit de boemel verrijkt met expertkennis en vertaald in co-creatie met burgers om te komen tot een innovatief kunstwerk dat ontmoetingen in de wijk bevordert. Op basis van deze metafoor (boemel en sneltrein) is het ontwerp- en realisatieproces van het innovatieve kunstwerk in de wijk aangepast. Zo gebruiken we haltes onderweg om de ontwerpconcepten voortgekomen uit de sneltrein tussentijds te valideren met burgers. We maken daarbij gebruik van een Digital Twin in VR als mensgericht instrument om te brainstormen en te reflecteren.

Reacties op AI
In het traject merkten we ook dat AI weerstand opriep bij buurtbewoners. Kritische noten zoals: “Waarom moet er AI in de buitenruimte komen?”, “Wat moeten we met AI?”, “Welke data zal AI van mij gebruiken en waarom?” Dit kritisch punt bracht inzicht bij het hele team. De vraag rijst hoe je op een ‘goede’ manier hierin samenwerkt in co-creatie met burgers. Communicatie hierover met een brede groep wijkbewoners blijkt een belangrijk onderdeel. Het toepassen van AI is namelijk niet het uiteindelijke doel, zoals men wellicht dacht. Het is een mogelijk middel om een innovatief kunstwerk aanpasbaar en persoonlijk te maken, waardoor ontmoetingen gestimuleerd zouden kunnen worden. We richten onze communicatie richting burgers daarom nu op de vraag welke behoefte zij hebben en hoe AI daarin een rol kan spelen.

Niet betutteld worden
Twee bewoners zijn nauw betrokken bij het gehele proces én zijn kartrekkers vanuit het bewonersinitiatief. Deze twee ingrediënten samen zijn belangrijk in het creëren van draagvlak. Zo hebben zij een achterban in de wijk die zij kunnen betrekken bij het proces. Tegelijkertijd zijn zij zelf twee stevige pilaren vanuit burgers die in het gehele proces actief meedoen. Zij kunnen als belangrijke constante sleutelfiguren worden gezien in het participatieve proces. Zij vinden het belangrijk niet betutteld te worden door de rest van het onderzoeksteam. “Vertel ons niet dat je ons niet wilt overbelasten en daarom ons niet bevraagt. Wij kunnen dat het beste zelf aangeven.”
Een open communicatieve houding waarbij men niet schroomt confrontaties uit de weg te gaan, blijkt niet alleen essentieel bij de bewoners, maar bij iedereen die betrokken is in het project It takes a village to grow old. In een fijne, menselijke sfeer is het belangrijk om vanuit de verschillende disciplines samen te ontdekken wat voor burgers het beste kan gaan werken om nabuurschap in de wijk te vergroten. Je zou daarin de vertaling kunnen maken naar It takes a village to communicate and co-create.

It takes a village to grow old
Het Livinglab-project It takes a village to grow old is onderdeel van DEEL. Binnen dit Livinglab onderzoeken we onder andere hoe nabuurschap in de wijk vergroot kan worden door senioren elkaar te laten ontmoeten. In dit traject werken we in co-creatie aan innovaties voor het stimuleren van ontmoeting die als relevant worden ervaren door burgers en passen in de desbetreffende wijk. We verkennen combinaties van kunst, buitenruimte en AI. De aanpak is gebaseerd op citizen science, ook wel burgerwetenschappen genoemd.
In dit DEEL Livinglab zijn naast Leyden Academy de volgende partners betrokken: Stadsdorp VondelHelmer, Technische Universiteit Eindhoven, Hogeschool van Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, Stichting Mantelzorg & Dementie, Cliëntenbelang Amsterdam, Illi-tv en WG-Kunst. Dit DEEL Livinglab wordt gesubsidieerd door Health~Holland in samenwerking met ZonMw.

Dit artikel van Barbara Groot en Leonie van Buuren is verschenen in ICT&Health, uitgave 2, 2023.

Samen zingen en muziek maken zet mensen in beweging. Het draagt bij aan meer welzijn en een positieve gezondheid. Het OdenseHuisOrkest brengt mensen met geheugenproblemen bij elkaar. Het draait er om samen muziek maken, elkaar ontmoeten en ontdekken wat je nog kan met muziek. In de nieuwe – vierdelige – podcastserie “Hey Goedemiddag” hoor je de verhalen van de deelnemers, buurtbewoners en muziekvrijwilligers. Het zijn ontroerende verhalen over wat muziek met mensen doet.

In aflevering twee van ‘Hey goedemiddag’ komen onderzoekers Barbara Groot en Zohra Bourik van Leyden Academy on Vitality and Ageing ook aan bod. Zij doen onderzoek naar de waarde van actieve kunst- en cultuurparticipatie van ouderen. Dit laat zien dat het een positief gevoel geeft, mensen verbindt en ouderen uitdaagt op creatief en persoonlijk vlak.

Met de podcastserie hoopt orkestleider Greet Meesters bewoners uit Voorschoten, hun naasten, zorgverleners en muzikanten te inspireren en te motiveren om de kracht van muziek te benutten in het dagelijks contact met mensen met beginnende geheugenproblemen. Of zoals een van de deelnemers zegt: “Samen muziek maken voor anderen is grandioos. Muziek doet alles voor ons.”

De Luistermap: podcast-vindplaats voor ouderen
De nieuwe podcastserie Hey Goedemiddag is te vinden op de Luistermap, een speciale vindplek voor podcasts over verhalen die ertoe doen als je ouder wordt.
De komende vier maanden wordt er maandelijks een nieuwe aflevering van Hey goedemiddag gepubliceerd.

 

Train de trainer voor professionals en vrijwilligers
We gaan van start met de ontwikkeling van een training voor professionals en vrijwilligers over de cursus Met plezier gezonder oud! In mei organiseren we in Leiden enkele meedenk-sessies over de train de trainer. Bent u vrijwilliger of professional en wilt u de cursus Met plezier gezonder oud! misschien gaan geven? Dan bent u van harte uitgenodigd. We bespreken vragen zoals: Wat vindt u een handige manier om meer te weten te komen over de cursus? Wat heeft u nodig om de cursus te geven? Wat moet er aan bod komen in zo’n training? Wilt u meedenken? Meldt u dan aan!

Pilots en inspiratiesessie
De cursus Met plezier gezonder oud! is ontwikkeld samen met ouderen die laaggeletterd zijn. De pilots vonden plaats in Amsterdam Zuidoost en Amsterdam Noord. De deelnemers aan de pilots leerden onder andere over het ouder wordende lichaam en over voeding. Belangrijk principes zijn dat zij samen leren en hun ervaringen en expertise delen (het zogeheten ‘meaningful play’ en ‘collaborative learning’ waarin deelnemers met en van elkaar leren). De deelnemers aan de pilots gaven na afloop aan er meer op uit te gaan, meer zelfvertrouwen te hebben en meer kennis te hebben gekregen over ouder worden en het opzoeken van informatie. In februari van dit jaar zijn de eerste bevindingen van de pilots gepresenteerd tijdens een interactieve inspiratiesessie. Ruim veertig professionals en vrijwilligers kwamen in persoon en online samen om meer te weten te komen over de cursus.

De cursus voor vijftigplussers die laaggeletterdheid zijn
De cursus ‘Met plezier gezonder oud!’ is in Europees verband ontwikkelt volgens het principe van ‘betekenisvol spelen’ De cursus heeft als doel de kennis (over goed en gezond ouder worden) en vaardigheden (zoals lezen, schrijven en digitale basisvaardigheden) op een betekenisvolle en plezierige manier te versterken. Begin 2022 hebben we tijdens groepsgesprekken met vijftigplussers die laaggeletterdheid zijn diverse thema’s geïdentificeerd die voor hen van belang zijn bij het ouder worden. Denk hierbij aan het ouder wordende lichaam, voeding, sociale betrokkenheid, digitale veiligheid en gehoord worden. Gedurende acht sessies worden deze thema’s behandeld aan de hand van speelkaarten met korte doel- of deelopdrachten (op B1-niveau). Naast de kaarten wordt er gebruik gemaakt van (online) zoekopdrachten, gesprekstools en quizzen om op een laagdrempelige manier informatie over goed ouder worden te delen en tegelijkertijd lees-, en digitale vaardigheden te vergroten.

Meer weten over de cursus of de train de trainer? Neem dan contact op met Jolanda Lindenberg: lindenberg@leydenacademy.nl.

Dit project is een samenwerking tussen Leyden Academy, Stichting Lezen en Schrijven, de Universiteit van Kopenhagen (Denemarken) en de Universiteit van Coimbra en AI9.pt (Portugal). Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door Erasmus+.

 

Vergrijzing en veroudering zien als kracht in plaats van als verval en kwetsbaarheid. Dat is de boodschap van het nieuw gepubliceerde boek “Silver Empowerment”, waarin wetenschappers uit verschillende disciplines manieren bespreken om de zelfredzaamheid van ouderen te verbeteren. Het bevorderen van een leeftijdsvriendelijke samenleving staat daarbij centraal. In het boek passeert een breed scala aan onderwerpen de revue, zoals veerkracht, eenzaamheid, het samenspel tussen formele en informele zorg en hoe oudere mensen zélf te betrekken bij onderzoek en zorg.

Het hoofdstuk met bijdragen van Elena Bendien, Tineke Abma en Susan Woelders gaat over de participatie en empowerment van ouderen in onderzoek, waarbij zij een casus belichten over onderzoek naar maatschappelijke participatie van ouderen in Zeeland. Vaak wordt gedacht dat participatief onderzoek een bijdrage levert aan de empowerment van deelnemers, in dit geval ouderen. Empowerment verwijst dan naar meer greep op je leven krijgen, maar ook naar collectieve actie, en heeft daarmee een politieke component. Echter, we zagen in ons onderzoek dat in weerwil tot mooie idealen er momenten kunnen optreden van dis-empowerment.

Een van de deelnemers: ‘Ik ben 85 jaar. Ik ben altijd bezig geweest, en ook als ik een baan had heb ik altijd vrijwilligerswerk erbij gedaan. Maar op den duur, en dan zeker als je over de 80 bent dan denken ze dat je dat niet meer wil, denk ik, of zo, of niet meer kunt? Maar ze vragen je ook niet meer en dat is jammer.’

Een ander voorbeeld was dat dis-empowerment ontstond in de interactie tussen oudere deelnemers in het onderzoek. Dit had te maken met de dominantie van enkele mannen die de spreekruimte innamen, waardoor vrouwen zich terugtrokken uit de conversatie en zij het gevoel hadden niet te kunnen deelnemen op volwaardige wijze. Er was geen democratische besluitvorming mogelijk. Ook zo’n situatie vraagt om interventie vanuit de onderzoekers.

Participatief onderzoek is niet louter een technisch proces en toepassen van de juiste methoden. Het gaat erom dat je staat voor de principes en waarden die hieraan ten grondslag liggen en daar voor gaan staan om dis-empowerment te voorkomen. Dat vraagt wat wij noemen ethiekwerk.

Silver Empowerment streeft ernaar om ieder mens kansen te bieden om waardig en zinvol oud te worden, in warme verbondenheid met een samenleving die uitnodigt om mee te doen.

Het boek is een Open Access ebook en is ook in paperback te verkrijgen en uitgegeven bij Leuven University press.

We worden met zijn allen steeds ouder en blijven het liefst zo lang mogelijk zelfstandig wonen in de eigen leefomgeving. Professionals uit diverse werkvelden, mantelzorgers én ouderen zelf werken steeds meer samen om dit mogelijk te maken. Hoe doen we dat in een veranderende samenleving en met een groeiende en diverse groep ouderen? Hoe organiseren we een passend hulp- en ondersteuningsaanbod voor als de kwetsbaarheid toeneemt? Hoe zorgen we ervoor dat mantelzorgers het volhouden? Wat kunnen we leren van verbindende initiatieven vanuit zorg, ondersteuning, wonen, cultuur, welzijn en ouderen zelf?

Op de landelijke conferentie ‘Een nieuwe generatie ouderen langer thuis’ van dinsdag 13 juni a.s. in ’s-Hertogenbosch delen professionals, ouderen, vrijwilligers, beleidsmakers en onderzoekers uit het hele land hun kennis, ervaringen en leerpunten rond deze urgente vragen. De conferentie heeft als thema ‘Pionieren met de levensfase’. Inspirerende pioniersverhalen over hoe invulling gegeven kan worden aan de 3e levensfase. Met gedeelde kennis en inspiratie, kunnen we dan weer verder met, voor en als nieuwe generatie ouderen.

Leyden Academy is kennispartner van deze toonaangevende jaarlijkse conferentie en verzorgt ook dit jaar weer een aantal sessies:

1. Hoe draagt kunst bij aan welbevinden van ouderen én aan het werkplezier van zorgprofessionals?
2. Cultuursensitieve zorg: Omgaan met dilemma’s
3. Ouder worden met laaggeletterdheid
4. Ervaringen centraal: Verhalende informatie voor goede zorg
5. Seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd
6. Zorgesthetiek, over de rol en waarde van lichamen in zorgpraktijken

Meer weten over deze verschillende sessies? Klik hier! Bezoek de conferentie website voor meer informatie over inschrijving. Daar staat ook het totale programma.

Op dinsdag 28 maart vond de eerste workshop plaats aan de werkbank van de zorgesthetische werkplaats. De werkbank werd bemenst door Tineke Abma, Lieke de Kock, James Thompson en David van Bodegom. Onder begeleiding van kunstenaar Sandra Schouten en filosoof Tom Maassen werd houtbewerking een inspirerende en verdiepende vorm van zelfonderzoek. 

In deze workshop onderzochten we vormen van maken als manieren om te zorgen. De liefde van een maker voor het werk is zorg. Verschillende mensen, andere lichamen, andere manieren van reageren op materiaal, op gereedschap, op wat zich aandient en wat zich vormt. Zoals geen twee stukken hout hetzelfde zijn, zo maken twee mensen iets nooit exact op dezelfde manier. Het is van belang dat je het hout leert kennen, dat je voelt hoe het reageert op jouw pogingen om het te bewerken en dat je de juiste gereedschappen weet te vinden voor jouw soort hout.  Door samen hout te bewerken, onderzoeken we onze eigen professionaliteit en vakmanschap. Het proces is daarbij belangrijker dan het eindresultaat.

Interventies
Sandra gebruikte gedurende de workshop kunstzinnige interventies om de lichamelijke en zintuiglijke betrokkenheid van deelnemers te versterken. Bijvoorbeeld door geblinddoekt contact te maken met het hout. Of door een paar minuten te werken aan het project van een ander: de een durfde bijna niets te doen maar was niet bezorgd over wat er met het eigen hout gebeurde, terwijl een ander voortvarend aan de slag ging met het hout van een ander. Of door tegelijkertijd hardop uit te spreken wat er in je omgaat, welke overwegingen, ideeën, ervaringen, keuzes en aarzelingen er zijn. Tegen het einde van de sessie moesten de deelnemers op een groot vel papier het individuele maakproces weergeven. Dit gaf een heel divers beeld en een goed gesprek over manieren om je te verhouden tot werk en tot creëren.

Zorgesthetiek
James, die verbonden is aan de universiteit van Manchester, schrijft in zijn recente boek Care Aesthetics. For artful care and careful art dat er in de kunst veel wordt zorggedragen en dat er in de zorg veel esthetiek is: in het contact en de interacties tussen mensen en lichamen, de schoonheid in zorgzaamheid, aanraking en ontroering, manieren om de ander te troosten en te begeleiden, en het aanvoelen van wat nodig is en daar de juiste keuzes in maken. Er valt nog genoeg te leren van elkaars kunst en ambacht, aldus James. Hij  hoopt dat door onderzoek naar en aandacht voor het vakmanschap van zorgprofessionals, hun prachtige werk anders zal worden ontvangen en gewaardeerd.

Werkplaats
De zorgesthetische werkplaats van Leyden Academy is een benaderingswijze van zorg die precies daarin, in de beelden en opvattingen over dat werk, meer verdieping probeert te krijgen. We nodigen professionals, docenten en studenten uit het zorgdomein van harte uit in de werkplaats. Het onderzoeken van het eigen vakmanschap en van manieren om te zorgen, door houtbewerking, is een effectieve en inspirerende manier om jezelf, je collega’s en je werk beter te leren kennen. Daarnaast is de workshop ook geschikt voor ouderen en kunnen we dat op aanvraag organiseren.

Meer lezen over de verschillende werkplaatsworkshops? Klik hier. Heeft u interesse in deelname of heeft u vragen met betrekking tot de zorgesthetische werkplaats? Neem dan contact op met Tom Maassen via maassen@leydenacademy.nl.