intergenerationeel Archieven

Jongeren brengen met Zomervisite een andere energie met zich mee

08-12-202108-12-2021leydenacademy

Dat het aantal ouderen in Nederland toeneemt, is al langer bekend. Zo zal volgens het CBS in 2050 de verhouding tussen het aantal 65-plussers ten opzichte van het aantal 20-65-jarigen 47,2% bedragen, terwijl dat in 2021 slechts 33,7% was. Ook hebben we te maken met een groeiend personeelstekort in de ouderenzorg. Dit ligt niet alleen aan de toename van het aantal ouderen, maar ook aan een afnemende belangstelling voor het werken in de ouderenzorg.

“We weten allemaal dat de zorg in een penibele situatie zit, en de ouderenzorg helemaal. Je moet er alles aan doen om mensen te motiveren en te laten zien dat ouderenzorg niet alleen billen wassen is, dat iemand ook een persoon met onwijs veel levenslessen en humor is. Dat het dus ook gewoon leuk is.” – contactpersoon van een zorglocatie

Persoonlijk contact
Hoe kleur je de beeldvorming over ouderen positiever en hoe laat je jonge mensen zien hoe leuk en waardevol werken in de ouderenzorg kan zijn? De sleutel ligt in ontmoetingen tussen jong en oud: door persoonlijk contact ontstaat waardering en kunnen beelden worden bijgesteld. Daarom brengen Leyden Academy en het Jo Visser fonds middels Zomervisite jongeren op een laagdrempelige manier in contact met ouderen en hun woon- en leefwereld. Sinds de start in 2017 hebben meer dan honderd 16- tot 25-jarigen samen met ouderen die in een zorgorganisatie wonen iets ondernomen. Zo hebben ze gewandeld, koffie gedronken, een ijsje gegeten, boodschappen gedaan, spelletjes gespeeld, foto’s bekeken, gefietst op een duofiets en zijn ze zelfs naar de kermis geweest.

“De bewoners zijn zo blij als je ze even mee naar buiten neemt. Als ik aan kwam lopen zeiden ze eerst ‘Nou ik weet het niet, moet het nou..’ en als we buiten waren dan leefden ze helemaal op. En als we dan terugkwamen vroegen ze ‘Kom je volgende week weer?’. Dat vond ik het leukste, dat zij zo blij zijn met iets kleins.” – Samira, 25 jaar

Extra aandacht
Voor Zomervisite 2021 hebben we de handen ineengeslagen met stichting JOW!, die met een app de jongeren aan ouderen in zorglocaties koppelt. Om meer inzicht te krijgen in de ervaring met Zomervisite en het gebruik van de app, heeft junior onderzoeker Evelien Kelfkens van Leyden Academy een evaluatieonderzoek uitgevoerd. Hieruit komt onder andere naar voren dat de deelnemende jongeren Zomervisite een leuke ervaring vinden, mede door de positieve reacties en waardering van de ouderen. Een aantal van hen heeft aangegeven dat Zomervisite bijdraagt aan het maken van hun studiekeuze in de ouderenzorg. De zorglocaties waarderen de extra aandacht voor de bewoners tijdens een rustige zomerperiode waarin de aandacht voor de ouderen veelal beperkt is omdat personeel en familie op vakantie zijn. Bovendien hebben de jongeren een aanvullende waarde voor de bewoners naast het contact met reguliere vrijwilligers en medewerkers omdat ze andere activiteiten met hen ondernemen, een andere energie met zich meebrengen en een andere positie ten opzichte van de bewoners hebben. Tijdens het contact ligt de focus op welzijn en niet op zorg. De bewoners worden zichtbaar vrolijk van de persoonlijke aandacht die ze krijgen.

“Ik vond het interessant om te horen over dingen die zij hebben meegemaakt, Zoals bijvoorbeeld Nederland in oorlog, extreem veel armoede en honger. Het is waardevol dat je meer van een andere generatie weet en ik een positiever beeld over hen heb gekregen. Ik ging altijd met een enorme glimlach weg en kwam blijer thuis na Zomervisite.” – André, 16 jaar

Positieve dingen
Samenvattend laat de evaluatie zien dat Zomervisite alle betrokken partijen – contactpersonen binnen de zorgorganisaties, jongeren en ouderen – positieve dingen heeft gebracht, ondanks dat het door het coronavirus en de daarmee samenhangende beperkingen op kleine schaal is uitgevoerd. Daarbij is Zomervisite voor de initiatiefnemers een mooie manier om voeling te houden met het werk van de zorgmedewerkers en het leefplezier van de bewoners in zorgorganisaties.

Klik hier voor het rapport met ervaringen en aanbevelingen naar aanleiding van het evaluatieonderzoek.

Ben je 16 tot 25 jaar en lijkt het je leuk om in juli en augustus 2022 samen met een bewoner iets gezelligs te ondernemen of wil jouw zorglocatie mogelijk Zomervisite-jongeren ontvangen? Laat het ons alvast weten door een mail te sturen!

‘Logeren in je eigen toekomst’ tijdens Dutch Design Week 2021

04-10-202105-10-2021leydenacademy

Hoe is het om te logeren in je eigen toekomst? Tijdens de Dutch Design Week in oktober 2021 wordt het filmportret ENCOUNTER#10 gepresenteerd, waarin het verblijf van 55-plussers in het huis van een 85-plusser is vastgelegd. De ‘jongere senioren’ ervaren in de woning van de ander het leven dat hen misschien zelf te wachten staat. Dit gebeurt op een artificiële en kortstondige manier; ze verblijven 24 uur in het huis van de ander die in zekere mate afhankelijk is van de zorg van anderen om zelfstandig te kunnen wonen en worden geconfronteerd met vraagstukken rondom het ouder worden.

“Doe maar rustig”
Initiatiefnemer en social designer Joost van Wijmen heeft in september 2021 twee ‘logeerpartijen’ georganiseerd en op film vastgelegd. Zo verbleven Annie (63) en Bert (67) een etmaal in de serviceflat van Henny (87). Annie droeg een verouderingspak, beschikbaar gesteld door Leyden Academy, om de beperkingen te ervaren van het verouderende lichaam. “Mijn lijf zegt nu ‘doe maar rustig’,” aldus Annie.

“Oud zijn is een kunst”
De tweede uitwisseling vond plaats bij locatie De Wilgenhof van Vitalis WoonZorg Groep. Bewoner Jan (85) ging uit logeren vlakbij zijn zus, die hij al lang niet had gezien, terwijl Frans (61) voor 24 uur kennismaakte met het leven in een woonzorgcentrum. “As ge nergens aan meedoet, komt er ook nooit iets van de grond. Ik vind het geweldig om mee te doen en mijn leven te laten zien,” aldus Jan. Voor Frans was het een indrukwekkende ervaring: “Oud worden is geen kunst, oud zijn wel. Wat dat betreft had ik een goed voorbeeld aan Jan. Ik bewonder zijn houding. Het is heel intiem om 24 uur in iemands veilige woonruimte te verblijven. Ik heb een beeld gevormd van Jan en de keuzes die hij heeft gemaakt in zijn leven, de inrichting van zijn woonruimte en zijn dagindeling. Ik nam zijn ritme over; het fietsen, het puzzelen, het ‘handwerken’ en ik ben net als Jan veel in het appartement gebleven. De stilte blijft me bij, dat gaf een geborgen gevoel.”

Het filmportret ‘ENCOUNTER#10, logeren in je eigen toekomst’ is te zien tijdens de Dutch Design Week van 16 tot 24 oktober 2021 tussen 11.00 en 18.00 uur bij Area 51 op Strijp-S in Eindhoven. Toegang is gratis. Kijk op de website van de Dutch Design Week voor meer informatie en om kaarten te reserveren.

Meer informatie over de diverse ENCOUNTER-projecten vindt u op de website. Klik hier voor meer informatie over de samenwerking met Leyden Academy.

RVS-verkenning Ruimte maken voor ontmoeting

19-07-202119-07-2021leydenacademy

Vaak gaat het bij een gezonde leefomgeving vooral over de fysieke kwaliteit ervan, zoals meer groen, schone lucht of het beperken van geluidsoverlast. Maar ook een sociale leefomgeving is van belang, zeker bij het ouder worden. Zo kunnen de openbare (buiten)ruimte en voorzieningen als bibliotheken, scholen en buurtwinkels ruimte maken voor ontmoeting, en zo een waardevolle invulling geven aan behoeftes aan sociaal contact of onderlinge verbondenheid. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en de Rijksbouwmeester publiceerden vandaag de digitale verkenning ‘Ruimte maken voor ontmoeting. De buurt als sociale leefomgeving’, met bijdragen van diverse ontwerpers, denkers en fotografen. Namens Leyden Academy verzorgde Jolanda Lindenberg samen met Femmianne Bredewold (Universiteit voor Humanistiek) de blog ‘Ontmoetingen met ruimte voor verschil’ binnen het thema ‘Sturen op sociaal contact’.

Meer lichte en luchtige ontmoetingen
In hun bijdrage benadrukken Jolanda en Femmianne het belang van ‘lichte ontmoetingen’ met mensen van buiten je eigen kring: “Die spontane ontmoetingen doorbreken de sleur, brengen iets onverwachts, helpen vooroordelen weg te nemen en kunnen zorgen voor inspiratie.” De auteurs pleiten voor het organiseren van mogelijkheden om deze lichte en luchtige contacten in de buurt te laten ontstaan én om daarbij de verschillen tussen mensen te omarmen. Waarbij het soms best mag schuren: “Als je de risico’s uit ontmoetingen weg organiseert, haal je ook de potentie uit ontmoetingen.” De inrichting van de publieke ruimte kan dit bevorderen: “Denk aan het organiseren van bezoekersstromen waarbij groepen elkaar juist tegenkomen, het inrichten van een buurt- of woonzorgcomplex, die ook voorbij gaat aan de functie voor de specifieke doelgroep, of architectuur met een open karakter in plaats van gericht op risicobeheersing en veiligheid.”

U vindt de digitale verkenning op de website van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving.

Zomervisite: betekenisvol vakantiewerk in de ouderenzorg

23-06-202106-07-2021leydenacademy

Als er al behoefte was om jong en oud in contact te brengen door iets gezelligs met elkaar te ondernemen dan is nu wel het moment. Met Zomervisite willen het Jo Visser fonds en Leyden Academy on Vitality and Ageing voor wat lichtpuntjes zorgen. We nodigen dan ook graag 16- tot 25-jarigen uit om in juli en augustus samen met een bewoner van een zorgorganisatie iets gezelligs te ondernemen.

Een klein gebaar, een groot plezier
Zomervisite is in 2017 opgezet om jongeren op een laagdrempelige manier in contact te brengen met ouderen en hun woon- en leefwereld. Tijdens 1-op-1-contact ligt de focus op welzijn en niet op zorg. Met alleen al een wandelingetje maken, koffiedrinken, een ijsje eten, een spelletje spelen, of foto’s bekijken en kletsen wordt men al erg blij. Het positieve effect is op meerdere vlakken zichtbaar: de ervaring levert jongeren voldoening en een vergoeding, het geeft de ouderen persoonlijke aandacht en interactie met jongeren, en het ondersteunt de zorgprofessionals en geeft hoop dat meer jongeren de weg naar de ouderenzorg weten te vinden. Dat alle betrokkenen het initiatief enorm waarderen, blijkt uit de vele positieve reacties en mooie verhalen die we de afgelopen jaren hebben ontvangen. “Zomervisite was heel verrassend. Het was fantastisch om te zien hoe gelukkig ik de ouderen kon maken met iets simpels als een gebakje eten.” Klik hier voor meer ervaringen.

Meer ouderen maar minder zorgprofessionals
Over het algemeen hebben jongeren een vrij negatief beeld van ouderen. Ook als het gaat om werken in de ouderenzorg. En met het groeiende aantal ouderen is dat zorgwekkend. De sleutel ligt in ontmoetingen tussen jong en oud: in persoonlijk contact ontstaat waardering en worden beelden bijgesteld. Zomervisite draagt hieraan bij, zo blijkt ook uit de ervaring van Sietske: “Aan het begin van mijn studie riep ik dat ik nooit met ouderen zou willen werken. Mijn beeld is door Zomervisite echt totaal anders.” Wat de jongeren, naast een vakantiewerkvergoeding van 6,50 euro per uur, terugkrijgen is enthousiasme en waardering. Zo verdienen ze wat bij en leren ze tegelijkertijd meer over ouderen en hun leefomgeving. Een win-winsituatie!

Samenwerking met stichting JOW!
Dit jaar worden jongeren en ouderen gekoppeld middels een door stichting JOW! ontwikkelde app. Deze app verzorgt reeds dagelijks matches en wordt goed ontvangen. We willen met deze samenwerking nog meer waardevolle, en wie weet blijvende, contacten realiseren.

Deelnemende zorgorganisaties
Dit jaar hebben zorglocaties in Amstelveen, Leiden, Naaldwijk en Vlaardingen zich aangemeld. Natuurlijk kunnen andere geïnteresseerde zorgorganisaties zich ook aanmelden. Vol is echter vol.

Ga voor meer informatie of om aan te melden naar de website van Zomervisite of mail stichting JOW!.

Voorbij leeftijd: betekenisvol contact tussen jong en oud

16-06-2021leydenacademy

Het juni-nummer van Gerōn, tijdschrift over ouder worden en samenleving, staat in het teken van ontmoetingen tussen generaties en de meerwaarde van contact en wederkerigheid tussen jong en oud. Leyden Academy is gevraagd om hierop te reflecteren en enkele intergenerationele projecten te belichten. Tineke Abma, Jolanda Lindenberg, Lieke de Kock, Lucia Thielman, Danielle Swart en Joost van Wijmen (stichting ENCOUNTER) schreven gezamenlijk het artikel Voorbij leeftijd: hoe betekenisvol contact beeldvorming kan beïnvloeden.

Aan de hand van de projecten Slowdates van Amphion Cultuurbedrijf, Zomervisite, een initiatief van het Jo Visser fonds en ENCOUNTER#8, ontworpen door Joost van Wijmen, wordt in het artikel verkend of en hoe intergenerationeel contact de beeldvorming over en weer in positieve zin kan beïnvloeden. De conclusie van de auteurs luidt dat het draait om de kwaliteit van het contact, voorbij de leeftijd. In een gelijkwaardige ontmoeting en bij een gedeelde fascinatie verandert de beeldvorming: deelnemers gaan elkaar zien als een individu, en niet enkel als een lid van een groep.

U kunt het artikel in tijdschrift Gerōn hier lezen.

Verrassende ontmoetingen via ENCOUNTER

Onder de noemer ENCOUNTER organiseert kunstenaar en designer Joost van Wijmen sinds 2012 verrassende ontmoetingen, waarin zintuigelijke ervaringen en het veranderende lichaam een centrale rol spelen. Zo ging hij met mensen in gesprek aan de hand van hun littekens, die vervolgens werden geborduurd (ENCOUNTER#6). Ook werden mensen uitgenodigd om een tijdlijn te maken van hun leven, aan de hand van de veranderingen in hun lichaam (ENCOUNTER#7). Een werkvorm die we ook met het team van Leyden Academy hebben ervaren en die leidde tot bijzondere reflecties en gesprekken. Van Wijmen vertelde er in oktober 2020 over in een interview op zorgblog Skipr, samen met directeur Tineke Abma van Leyden Academy: “Kunst kan mensen laten ervaren dat ze meer kunnen dan ze voor mogelijk hielden. Je beperkingen zijn dan even op de achtergrond.”

ENCOUNTER#9: intergenerationele ontmoetingen
ENCOUNTER#9 borduurt voort op een reeks ontmoetingen tussen oudere bewoners van Vitalis WoonZorg Groep en studenten van de opleiding Sociale Studies van Avans Hogeschool in 2020. Voor een periode van 14 weken zijn tweetallen aan elkaar gekoppeld, die bij elke ontmoeting een boekje kregen met een vraag of opdracht waarmee zij hun eigen leefwereld in kaart brachten. Zo kregen zij de opdracht om een week lang hun eigen uitzicht te fotograferen. Ook telden de deelnemers een dag lang hoeveel meters zij aflegden. Zo konden de tweetallen elkaar een inkijkje geven in elkaars leven en de verschillen en overeenkomsten bespreken. Vanuit Leyden Academy is junior onderzoeker Lieke de Kock betrokken. Haar wetenschappelijke onderzoek heeft een kwalitatief en participatief karakter en heeft tot doel het begrip en wederzijdse inzicht in de waarde van kunst in de langdurende zorg bij de betrokken stakeholders te verhogen. Over deze uitwisseling zegt Tineke Abma: “Deze samenwerking is voor Leyden Academy een verrijking. Binnen onze verkenning van het thema ‘levensloop’ werken we aan het aangaan van duurzame samenwerkingen tussen kunst en wetenschap in de zorg. De samenwerking met stichting ENCOUNTER is hierin een mooi begin. Kunst en design geven de mogelijkheid tot het aangaan van dieper contact, ervaren van levensplezier en aanspreken van eigen kracht. Door een jaar lang een onderzoeker actief te laten meedraaien in het project ENCOUNTER#9, kunnen we hier meer inzicht in krijgen.” Klik hier voor meer informatie of neem contact op met Lieke de Kock.

ENCOUNTER#10: logeren in je eigen toekomst
Hoe is het om te logeren in je eigen toekomst? Tijdens de Dutch Design Week in oktober 2021 wordt het filmportret ENCOUNTER#10 gepresenteerd, waarin het verblijf van 55-plussers in het huis van een 85-plusser is vastgelegd. De ‘jongere senioren’ ervaren in de woning van de ander het leven dat hen misschien zelf te wachten staat. Zo verbleven Annie (63) en Bert (67) gedurende 24 uur in de serviceflat van Henny (87). Annie droeg een verouderingspak, beschikbaar gesteld door Leyden Academy, om de beperkingen te ervaren van het verouderende lichaam. De tweede uitwisseling vond plaats bij locatie De Wilgenhof van Vitalis WoonZorg Groep. Bewoner Jan (87) ging uit logeren terwijl Frans (61) kennismaakte met het leven in een woonzorgcentrum. Het filmportret ‘ENCOUNTER#10, logeren in je eigen toekomst’ is te zien tijdens de Dutch Design Week van 16 tot 24 oktober 2021 op locatie Area 51, Ketelhuisplein 16 in Eindhoven. Klik hier voor meer informatie.

“Het is een slecht idee om generaties tegen elkaar op te zetten”

25-09-202025-09-2020leydenacademy

Met het coronavirus waart het idee rond om oude en kwetsbare mensen te isoleren, zodat de rest van de samenleving weer open kan. Is dat een goed idee? In NRC Handelsblad klinkt vandaag een meerstemmig ‘nee’ als antwoord: als iedereen de regels in acht zou nemen en we meer rekening met elkaar houden, kunnen we samen corona het hoofd bieden. Het is een slecht idee om generaties tegen elkaar op te zetten, stelt Jolanda Lindenberg van Leyden Academy in het artikel.

Jolanda deed met haar team onderzoek naar de beleving van de coronacrisis door senioren. Zij zegt hierover in NRC: “Ouderen zijn bereid in te schikken. Velen blijven thuis en vermijden contacten. Maar ze vinden wel dat iedereen zich aan de regels moet houden. Als dat gebeurt, is isolatie niet nodig.” Je zou dan bovendien de waardevolle bijdrage missen die zij leveren aan de maatschappij: “Veel mensen van wie wordt gezegd dat ze kwetsbaar zijn, werken in de zorg en in het onderwijs, doen vrijwilligerswerk, passen op kleinkinderen, bieden steun aan anderen. En naar het café gaan willen ouderen ook.”

Ook andere experts en ervaringsdeskundigen spreken zich in het artikel uit tegen het afschermen van ouderen en kwetsbare mensen. Zoals Arend Arends, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie en adviseur van het Outbreak Management Team Covid-19, die stelt dat ouderen al strenger voor zichzelf zijn dan nodig. Ook bestuurders Liane den Haan van ouderenbond ANBO en Dianda Veldman van de Patiëntenfederatie Nederland pleiten in het artikel voor wederzijds begrip en een inclusieve samenleving. Veldman: “We willen toch niet dat een brede groep Nederlanders opgehokt thuis moet zitten? We moeten rekening houden met elkaar. Zodat we allemaal zo veel mogelijk een leven kunnen leiden.”

U kunt het artikel ‘Ouderen en kwetsbare mensen isoleren? Ze blijven nu al thuis!’ lezen op de website van NRC Handelsblad.

Intergenerationeel wonen

Uit ons eerder onderzoek blijkt; diepgaand contact waarbij je elkaar als persoon leert kennen helpt om negatieve beeldvorming te doorbreken. Samenwonen lijkt daarmee een belangrijke manier te zijn om vooroordelen en stereotypen te doorbreken.

Bij Woongemeenschap Eikpunt in Lent voeren we een kwalitatief, etnografisch onderzoek uit naar beeldvorming van en over ouderen in de context van intergenerationeel wonen. Eikpunt is een woongemeenschap met bijna 100 bewoners, opgezet als een wijkje met zelfstandige huur- en koopwoningen, een kleine woongroep en gemeenschappelijke binnen- en buitenruimtes. Het samenleven in de woongemeenschap rust op de pijlers duurzaamheid, stilte, gemeenschapszin en meergeneratiewonen. De bewoners van Eikpunt streven bewust een leeftijdsbalans na waarbij alle leeftijden vertegenwoordigd zijn, zodat personen van verschillende generaties een bijdrage aan de woongemeenschap kunnen leveren en elkaar zorg, steun en inspiratie bieden.

Meer weten over dit onderwerp? Neem contact op met Belia Schuurman.

Intergenerationele filmfestivals

In samenwerking met stichting RCOAK en fonds Sluyterman van Loo heeft Leyden Academy in 2018 twee intergenerationele filmfestivals geëvalueerd, om het effect te meten op de beeldvorming. Tijdens de Silverscreen filmfestivals werden films met ouderen in de hoofdrol getoond om het debat over ouder worden en oud zijn tussen oud en jong (in Rotterdam) en tussen verschillende generaties (in Amsterdam) op gang te brengen. Tijdens deze filmfestivals zijn ouderen en andere generaties in beeld gebracht. Het bracht jong en oud in contact over opgroeien en oud worden, en gaf ruimte voor dialoog tussen de generaties. Hoe stonden en staan ze in het leven? Wat verwachten ze van elkaar in tijden van voor- en tegenspoed? Hoe kunnen ze samen antwoorden bieden op de uitdagingen van ons land en de planeet?

Leyden Academy brengt de ervaringen van de bezoekers aan deze festivals in kaart, en dan specifiek de beeldvorming rondom ouderen en (inter)generationele aspecten. Film lijkt een geschikt middel om de discussie over het ouder worden te faciliteren. Het is daarbij belangrijk dat de discussie zich niet alleen richt op zorg, omdat daarmee een automatische associatie ontstaat met afhankelijk, zielig en oud, terwijl er zoveel positievere associaties zijn bij het ouder worden.

Meer weten over dit onderwerp? Neem contact op met Jolanda Lindenberg.

Meer variatie in wonen en zorg bij Expeditie Begonia

25-10-201825-04-2019leydenacademy

Op woensdag 10 oktober jl. organiseerde het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg (KCWZ) de vierde editie van het congres ‘Expeditie Begonia’. In de Rijtuigenloods in Amersfoort konden de zevenhonderd deelnemers woonvariaties ontdekken vanuit heel Nederland, met dit keer de nadruk op het versterken van sociale netwerken. Hoe kunnen woonvormen bijdragen aan sociale cohesie en een inclusieve samenleving? U vindt hier een sfeerverslag van het congres.

Tijdens Expeditie Begonia is ook een uitstapje gemaakt over onze landsgrenzen. Leyden Academy, KCWZ en het Jo Visser fonds presenteerden er de nieuwe publicatie Generaties over de grens, een bundeling inspirerende initiatieven met als doel jongeren en ouderen te verbinden. Variërend van woonprojecten uit Finland en de Verenigde Staten tot onderwijsinitiatieven uit India en Japan. De publicatie was het vertrekpunt voor twee goedbezochte rondetafelgesprekken onder leiding van Marieke van der Waal, waarin de expeditieleden ervaringen uitwisselden en in discussie gingen over de succesvoorwaarden voor intergenerationele projecten.