corona

Ervaringen zorgmedewerkers in de coronacrisis

Beeld: © Romi Tweebeeke, Inside Oud, Bos en Meerzicht

Hoe hebben zorgmedewerkers in het verpleeghuis de coronacrisis ervaren?

Persoonlijke verhalen op Wij & corona
Sinds de start van de pandemie in maart 2020 hebben we de persoonlijke verhalen van ouderen, hun familieleden én tientallen zorgmedewerkers verzameld op het platform Wij & corona. Zoals Corry, verpleegkundige bij Zorggroep Elde Maasduinen, die een veel diepgaander contact ervoer met haar bewoners. Persoonlijk begeleider Monique, eerstverantwoordelijk verzorger Angela en verzorgende Ana van Respectzorg probeerden in alle hectiek aandacht te houden voor hun bewoners, familieleden en collega’s. Joan vertelt hoe zij is ingesprongen als psychiatrisch verpleegkundige op de noodafdeling bij Topaz. Mariët, regiomanager bij Azora den Es en Linda, directeur van De Oude Pastorie, vertellen ten slotte over de dilemma’s vanuit het perspectief van de bestuurder.

Analyse van 424 narrratieven
Daarnaast hebben we een collectie van 424 persoonlijke verhalen (narratieven) geanalyseerd die zijn vastgelegd door verzorgenden, helpenden en activiteitenbegeleiders van twee zorgorganisaties, tijdens het eerste jaar van de coronacrisis (maart t/m december 2020). De verhalen geven gezamenlijk een indringend beeld van hoe de eerste fase van de coronacrisis is beleefd. Onze bevindingen zijn op 13 februari 2022 gepubliceerd in het artikel ‘Good Care during COVID-19: A Narrative Approach to Care Home Staff’s Experiences of the Pandemic’ in het wetenschappelijke tijdschrift International Journal of Environmental Research and Public Health. Lees ook het nieuwsbericht dat wij schreven naar aanleiding van deze publicatie.

“Je mag elkaar niet aanraken… geen knuffel… geen kus. Ook niet bij het afscheid. Beiden hebben het moeilijk. Mevrouw noemt het mensonterend. Ik vind het zo verdrietig dat het zo gaat. Ik zou zo graag het gewoon toestaan.”
verzorgende uit het verpleeghuis

Goede zorg in de eerste coronagolf: verhalen uit het verpleeghuis

Goede zorg in de eerste coronagolf: verhalen uit het verpleeghuis

leydenacademy

“Je mag elkaar niet aanraken… geen knuffel… geen kus. Ook niet bij het afscheid. Beiden hebben het moeilijk. Mevrouw noemt het mensonterend. Ik vind het zo verdrietig dat het zo gaat. Ik zou zo graag het gewoon toestaan,” schrijft een verzorgende uit het verpleeghuis.

Dit citaat komt uit een collectie van 424 persoonlijke verhalen (narratieven) die zijn vastgelegd door verzorgenden, helpenden en activiteitenbegeleiders van twee zorgorganisaties, tijdens het eerste jaar van de coronacrisis (maart 2020 t/m januari 2021). De verhalen, die gezamenlijk een indringend beeld geven van hoe de eerste fase van de coronacrisis is beleefd, zijn geanalyseerd door onderzoekers van Leyden Academy. Hun bevindingen zijn op 13 februari jl. gepubliceerd in het artikel ‘Good Care during COVID-19: A Narrative Approach to Care Home Staff’s Experiences of the Pandemic’ in het wetenschappelijke tijdschrift International Journal of Environmental Research and Public Health.

‘Stille ramp’
In de eerste coronagolf voltrok zich een ‘stille ramp’ in de Nederlandse verpleeghuizen, zo concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid gisteren in het rapport ‘Aanpak coronacrisis, deel 1’. Ongeveer de helft van de coronasterfgevallen in Nederland tot september 2020 betrof bewoners van verpleeghuizen. In eerste instantie kreeg de bescherming van deze mensen weinig aandacht, waardoor er in de verpleeghuizen bijvoorbeeld nauwelijks beschermingsmiddelen beschikbaar waren. Toen de ernst van de situatie eenmaal doordrong, werd een ingrijpend bezoekverbod afgekondigd. Hoe hebben de zorgmedewerkers in het verpleeghuis dit ervaren? Onderzoeker Marleen Dohmen: “Studies naar de ervaringen van zorgpersoneel tijdens de coronacrisis hebben de negatieve impact op hun welzijn aangetoond. We wilden deze kennis aanvullen met een narratieve benadering.”

Veel leed
Uit de geanalyseerde verhalen blijkt dat de zorgmedewerkers onnoemelijk veel leed zagen. Een verzorgende schreef: “Het lijden van bewoners heeft me erg aangegrepen … Ik heb zitten huilen op kantoor.” Medewerkers worstelden met de handhaving van de maatregelen, aangezien deze indruisten tegen wat zij zelf onder goede zorg verstaan: “Hij mist zijn vrouw en heeft pijn … rijdt naar het raam, wil dit open doen. Probeert op te staan en zegt: ik zou het liefste eruit stappen… Dit raakt mij. Gelukkig is de kweek negatief en mag de isolatie worden opgegeven.”

Spanning in relaties
De zorgmedewerkers schreven over de spanningen die ze ervaren, omdat de maatregelen ingaan tegen hun eigen morele kompas waarin het welzijn van bewoners en persoonlijke relaties voorop staan. Er ontstonden daardoor spanningen in de relatie met de bewoners en hun naasten. Soms kwamen zij zelfs tegenover elkaar te staan: “Er zit bezoek in de huiskamer, terwijl dat in deze coronatijd niet mag. Een collega durft ze niet aan te spreken en vraagt of ik het doe. Met kriebels in mijn buik stap ik op de familie af. Vraag of ze de huiskamer uit willen gaan. Ze reageren wat verbolgen en kiezen ervoor om het bezoek af te breken. De bewoners aan de tafels vinden het belachelijk en zijn boos. De vrolijke stemming is duidelijk omgeslagen. De bewoner voor wie het bezoek was loopt te schelden dat het geen stijl is.”

Toch het goede doen
Binnen de knellende beperkingen probeerden de zorgmedewerkers waar mogelijk het goede te blijven doen. Zoals blijkt uit dit voorbeeld van deze verzorgende: “Een bewoner vraagt aan haar dochter ‘Kun je mij paling brengen?’ Dochter mag dit niet vanwege corona. Daarom zelf paling voor mevrouw meegebracht. Mevrouw was helemaal verrast en emotioneel. Ik word gekust en omhelst. Samen een foto naar haar dochter gestuurd.”

Moreel verwond
Volgens Tineke Abma, directeur van Leyden Academy en één van de onderzoekers, is deze periode voor zorgmedewerkers, bewoners en familieleden traumatisch geweest: “Zij ervoeren gevoelens van verdriet, angst, onmacht en rouw. Daarbij zagen medewerkers zich geconfronteerd met ingewikkelde morele dilemma’s. Bij dit soort dilemma’s is er niet één juiste oplossing; vaak moesten zorgmedewerkers kiezen tussen twee kwaden. Voorrang geven aan de veiligheid van bewoners ging ten koste van hun vrijheid en kwaliteit van leven, en vice versa. Zeker als je een hechte band hebt met een bewoner dan raakt je dat in het hart, je raakt als het ware moreel verwond.”

De onderzoekers concluderen dat de besluitvorming over de coronamaatregelen het resultaat zou moeten zijn van een dialoog op meerdere niveaus, zodat een balans kan worden gevonden tussen veilige zorg en goede zorg vanuit relationeel-moreel oogpunt.

Het artikel ‘Good Care during COVID-19: A Narrative Approach to Care Home Staff’s Experiences of the Pandemic’ van onderzoekers Marleen Dohmen, Charlotte van den Eijnde, Lucia Thielman, Jolanda Lindenberg, Josanne Huijg en Tineke Abma is op 13 februari 2022 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift International Journal of Environmental Research and Public Health, Special Issue Nursing and COVID-19.

Online lezing professor Taichi Ono: “Cherish longevity!”

Online lezing professor Taichi Ono: “Cherish longevity!”

leydenacademy

Hoe gaat Japan om met een sterk vergrijzende samenleving, hoe houden zij de zorg toekomstbestendig? En hoe ervaren oudere mensen in Japan de coronacrisis? Op donderdag 20 januari 2022 organiseerden we een online lezing over deze onderwerpen en wisselden we ervaringen en standpunten uit tussen Japan en Nederland.

Professor Taichi Ono van het Japanse National Graduate Institute for Policy Studies (GRIPS) lichtte de achtergrond, inrichting en uitdagingen toe van de Japanse ouderenzorg, en vertelde hoe Japanse ouderen de coronapandemie beleven. Tineke Abma, hoogleraar Ouderenparticipatie en directeur van Leyden Academy, leidde beide onderwerpen in vanuit een Nederlands perspectief. Gedurende en na afloop van de lezing was een levendige discussie met de 25 deelnemers, netjes verdeeld over Japan en Nederland.

Werk en aanmoediging
Professor Ono had een duidelijke, positieve boodschap voor de deelnemers: “We have to change our mindset, and cherish longevity from the bottom of our hearts.” Laten we onze langere levens omarmen, vanuit de grond van ons hart. In zijn afsluitende slides introduceerde hij het interessante concept van Kyou-Dou, het Japanse karakter voor werk en aanmoediging, om langer actief te blijven. Niet alleen voor het salaris, maar voor welbevinden en een betekenisvol leven.

Vruchtbare uitwisseling
Professor Abma stelde vast dat we veel kunnen leren van Japan, aangezien zij voorop lopen bij het omgaan met de demografische kansen en uitdagingen van een vergrijzende bevolking. “Ik denk dat dit webinar heeft laten zien hoe vruchtbaar het kan zijn om een ​​internationale uitwisseling te organiseren tussen landen die te maken hebben met (sterk ) vergrijzende samenlevingen, hoe ze elkaar kunnen inspireren en welke lessen we van elkaar kunnen leren.”

Internationaal perspectief
Voor een internationaal perspectief op oudere mensen en de coronacrisis, verwijzen we graag naar de recente International Longevity Centre (ILC) Global Alliance-publicatie Protecting the human rights of older persons: Challenges to the human rights of older people during and after COVID-19. Deze uitgave biedt waardevolle inzichten over de impact van de pandemie in 16 landen in het wereldwijde ILC-netwerk, met onder meer ‘country snapshots’ van Japan (p.27) en Nederland (p.29). In Nederland wordt het ILC-netwerk vertegenwoordigd door Leyden Academy on Vitality and Ageing.

U kunt de Engelstalige online lezing hieronder in zijn geheel (1:47:00) terugkijken.

De Telegraaf: ‘Vol levenslust de crisis door’

De Telegraaf: ‘Vol levenslust de crisis door’

leydenacademy

Eerder deze week maakten we bekend dat de meer dan 350 persoonlijke verhalen van ouderen die we samen met stichting GetOud sinds de start van de coronacrisis hebben verzameld op het platform Wij & corona, worden ondergebracht in de online collectie van het Historisch College FNI. Dit was aanleiding voor dagblad De Telegraaf om vijf senioren die hun ervaringen eerder op Wij & corona hebben gedeeld, opnieuw te interviewen. In het 2-pagina artikel dat vandaag is verschenen, komen Loek Middel (96), Nel ‘Omi’ van Dieten (85), Albertina ‘Bep’ van Gaalen-Bazuin (84), Henna Niamath (80) en Dave ‘Opa Hooligan’ Wolf (73) aan het woord.

In hun verhalen klinkt door dat corona hun leven beïnvloedt, maar dat zij zich niet uit het veld laten slaan. Zo heeft Loek wel voor heter vuren gestaan, en zegt: “Corona is niet leuk, maar het is gewoon een van de vele dingen die het leven met zich meebrengt.” Albertina maakt van de nood een deugd; van het geld dat ze uitspaarde omdat de bingo niet doorging, heeft ze nieuwe gordijnen gekocht en “er was nog genoeg voor een nieuwe bril ook, dus zie ik de vitrages extra goed”. Henna stelt vast dat zij en haar man in coronatijd naar elkaar toe zijn gegroeid: “We zijn meer met elkaar gaan praten”.

Het Telegraaf-artikel ‘Vol levenslust de crisis door’ is geschreven door Marie-Thérèse Roosendaal. U kunt het artikel lezen op de website van de Telegraaf of via deze link.

Collectie verhalen Wij & corona overgedragen aan Historisch College FNI

Collectie verhalen Wij & corona overgedragen aan Historisch College FNI

leydenacademy

Hoe beleven Nederlandse senioren de coronacrisis? Hoe is hun leven veranderd, waar maken zij zich zorgen over, wat geeft hen hoop en troost? Wat zijn de ervaringen van medewerkers in de ouderenzorg? Onder de noemer Wij & corona besloten Leyden Academy en stichting GetOud bij het uitbreken van de coronapandemie een podium te bieden aan senioren, hun familieleden en zorgverleners om hun stem te laten horen. Sinds de lancering op 31 maart 2020 tot de zomer van 2021 hebben meer dan 350 ouderen, hun familieleden en zorgverleners hun verhaal aan Wij & corona toevertrouwd. Deze collectie persoonlijke verhalen, die samen een rijk geschakeerd beeld geven van deze bijzondere tijd, wordt vandaag overgedragen aan het Historisch College FNI (voorheen Florence Nightingale Instituut), het kenniscentrum voor de geschiedenis van verpleging en verzorging. Het FNI presenteert een selectie van twaalf verhalen in een online expositie en archiveert de collectie als geheel, zodat deze behouden en voor onderzoek beschikbaar blijft.

Verhalen uit de ouderenzorg
Naast de verhalen van ouderen zelf, zijn op Wij & corona in de eerste en tweede coronagolf ook veel, vaak aangrijpende verhalen gepubliceerd vanuit de ouderenzorg. Veel medewerkers voelden sterk de behoefte om hun ervaringen te delen in deze heftige periode. De bemoedigende reacties op hun verhalen van collega’s en op sociale media gaven vaak troost, herkenning en het gevoel er niet alleen voor te staan. In de week van 16 t/m 20 november 2020 stond het verhalenplatform zelfs geheel in het teken van de zorg: tientallen verpleegkundigen, verzorgenden, medewerkers welzijn, teamleiders en locatiemanagers uit de verpleeghuiszorg en thuiszorg, maar ook mantelzorgers, familieleden en bewoners zelf deelden er hun ervaringen.

Internationaal perspectief
De ervaringen op het verhalenplatform beperkten zich niet tot onze landsgrenzen. Op Wij & corona staan verhalen vanuit alle windstreken, verzameld vanuit ons internationale netwerk en de samenwerking met HelpAge International en de ILC Global Alliance, waarvan ook Leyden Academy deel uitmaakt. Zo was er een levendige uitwisseling met ILC Japan: zij deelden met ons interviews met Japanse ouderen en zorgmedewerkers, terwijl verhalen van Nederlandse ouderen in Japan werden verspreid (uiteraard vertaald in Japanse karakters).

Volop in de belangstelling
De pagina’s op de website Wij & corona zijn in anderhalf jaar meer dan 100.000 keer bekeken. Het verhalenplatform kreeg aandacht in onder meer De Telegraaf, op NPO Radio 1 en bij 5 Uur Live op RTL4. Daarnaast leidden de persoonlijke verhalen van ouderen en zorgmedewerkers regelmatig tot interviewverzoeken vanuit lokale en regionale media, en tot spontane reacties online en in het echte leven. Zoals bij Job (84): “Vanmorgen bij de AH vertelde de caissière mij dat ze ons stukje zo mooi vond.”

Het initiatief Wij & corona is mede mogelijk gemaakt door Jo Visser fonds, Fonds Sluyterman van Loo, Stichting RCOAK en Fonds 1818.

Lees ook het artikel ‘Vol levenslust de crisis door’ in De Telegraaf van 18 december 2021 naar aanleiding van dit nieuws, met mooie portretten van vijf senioren die eerder hun verhaal deelden op Wij & corona.

Rudi Westendorp: “Denen houden zich aan de afspraken”

Rudi Westendorp: “Denen houden zich aan de afspraken”

leydenacademy

Hoe werkt de zorg in Denemarken, wat kost het en hoe heeft het Deense zorgsysteem de ‘stresstest’ van de COVID-pandemie doorstaan, vergeleken met Nederland? Rudi Westendorp, hoogleraar Ouderengeneeskunde aan de Universiteit van Kopenhagen, ging er op vrijdag 15 oktober jl. over in gesprek met de cursisten en alumni van de executive leergang Goed leven, goede zorg voor ouderen. Lees ook een verslag van deze lezing op de website van Zorgvisie.

In de Faculty Club van Universiteit Leiden waren circa dertig bestuurders en beleidsverantwoordelijken uit de (ouderen)zorg verzameld. De jaarlijkse studiereis naar Scandinavië kon door de coronamaatregelen geen doorgang vinden, daarom werd professor Westendorp gevraagd om de Nederlandse zorg in internationaal perspectief te plaatsen. De oud-directeur van Leyden Academy, sinds 2015 werkzaam en woonachtig in Kopenhagen, maakte meteen duidelijk dat de Deense zorg bijzonder efficiënt is georganiseerd: hij toonde zijn persoonlijke pasje, dat hem overal toegang geeft tot zorg en dat zorgverleners alle informatie over hem verstrekt die nodig (en toegestaan) is.

Zorg om van te dromen
In de aansturing is de Deense gezondheidszorg al even efficiënt ingericht. Het land is opgedeeld in vijf regio’s met één directeur erboven, met doorzettingsmacht. Er is één centraal aangestuurde GGD. De langdurige zorg is belegd bij de 96 gemeentes die veel vrijheid krijgen om, transparant en met inachtneming van kwaliteitseisen, invulling te geven aan de opdracht ‘gij zult goed voor uw inwoners zorgen’. Heel logisch, vindt Westendorp, ook voor Nederland: “In Rotterdam heb je wat anders nodig dan in Oost-Groningen”. De zorgkosten liggen in Denemarken lager (ca. 12% van het BBP tegen ruim 14% in Nederland) en de bevolking vaart er wel bij: Denen geven hun leven gemiddeld een 8 en dit rapportcijfer loopt op naarmate de mensen ouder worden. Westendorp: “Dit is eigenlijk de zorg waar we in Nederland van dromen… maar die we hier nooit zullen krijgen.”

Corona als stresstest
Je kunt de kwaliteit van een zorgsysteem ook afmeten aan de mate waarin het schokbestendig is. Westendorp noemt de COVID-pandemie als ‘stresstest’. En ook hier komt Denemarken volgens hem beter uit de bus. De IC’s konden de toeloop goed aan en er is geen uitgestelde zorg om in te halen. Ook is er in Denemarken geen oversterfte geweest; buurland Noorwegen noteert zelfs ondersterfte, omdat ook influenza er door de coronamaatregelen nauwelijks voet aan de grond kreeg. Hoe komt het dat ‘oudemensenziekte’ COVID in Nederland zoveel meer slachtoffers heeft geëist? Met die vraag zette Westendorp, zelf lid van het Deense Outbreak Management Team, de aanwezigen aan het werk.

Afspraak is afspraak
Vanuit de discussies aan de tafels werden er diverse oorzaken geopperd. Zijn de Denen misschien gezonder dan wij? Welnee, zegt Westendorp, “ze roken en drinken als ketters”. Komt het omdat het land dunner bevolkt is? Onzin: een op de drie Denen woont in Kopenhagen, een stedelijk gebied met 2 miljoen mensen. De hoogleraar hielp de zaal uiteindelijk uit de spanning: het zit hem vooral in de discipline om zich aan maatregelen te houden. Maak je geen illusies, ook in Denemarken was er veel verhit debat. Maar als 80% van de Denen het eens is over de juiste weg, dan is dat het besluit, en schaart ook de overige 20% zich erachter. Westendorp: “Nederlanders denken vaak: ‘dat maak ik zelf wel uit’. Denen houden zich aan de afspraken, en wee je gebeente als je hiervan afwijkt. Er zijn dus geen uitvoeringsproblemen.”

‘We before me’
Dit is ook de voornaamste reden voor Westendorp’s vaststelling dat we die “gedroomde” Deense zorg in Nederland nooit zullen krijgen. Afspraak is afspraak en we before me, dat zit nu eenmaal in de Deense volksaard ingebakken en niet in de onze. Denen droegen massaal mondkapjes omdat je er niet aan moet denken een ander te besmetten. Nederlanders droegen de maskers met tegenzin, en dan vooral om zichzelf te beschermen. Het ontlokt Westendorp de uitspraak dat “elk land de COVID-epidemie krijgt als uiting van de cultuur die er heerst”. Toch is er hoop, want beide landen delen volgens de hoogleraar de collectieve wil om gezondheidszorg goed te regelen, en elkaar te helpen in tijden van rampspoed en ellende. “We willen in essentie hetzelfde, alleen zijn we in Nederland in de uitvoering de weg kwijtgeraakt. Waarom die marktwerking en versnippering, waarom organiseren we het niet als een publieke zaak?”, vraagt Westendorp zich af. Om positief af te sluiten: “We kunnen dit opnieuw opbouwen en de overheid van onderaf ter verantwoording roepen.”

Prof. dr. Rudi Westendorp is sinds 2015 hoogleraar Medicine of Old Age aan de Universiteit van Kopenhagen. Voorheen was hij hoogleraar Ouderengeneeskunde in het LUMC en oprichter en directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing. Hij schreef onder meer de bestsellers Oud worden zonder het te zijn (2014) en samen met prof. dr. David van Bodegom Oud worden in de praktijk (2015).

De volgende editie van de executive leergang Goed leven, goede zorg voor ouderen gaat op 13 januari 2022 van start. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Kijk voor het programma en inschrijving op de cursus website.

RIVM-rapportage Thuiswonende ouderen en COVID-19

RIVM-rapportage Thuiswonende ouderen en COVID-19

leydenacademy

Sinds maart 2020 heeft de coronapandemie de Nederlandse samenleving in haar greep. Het virus en de bijkomende maatregelen treffen de gehele bevolking, maar de gevolgen pakken verschillend uit voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. In opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) brengt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in kaart hoe het gaat met thuiswonende ouderen. Het betreft een kennisintegratie: het RIVM benut hiervoor bestaande informatiebronnen.

Leyden Academy levert een inhoudelijke bijdrage aan de rapportages: zo wordt onder meer gerefereerd aan ons kwalitatieve onderzoek naar hoe Nederlandse ouderen de coronatijd ervaren. Daarnaast worden de bevindingen geïllustreerd met uitspraken van ouderen zelf vanuit de persoonlijke verhalen op het platform Wij & corona, dat wij samen met stichting GetOud hebben ontwikkeld. Zo komen in de eerste factsheet van februari 2021 Cees (74), Jaap (88) en Loek (89) aan het woord. In de tweede rapportage van juni 2021, die de periode juni 2020 tot en met maart 2021 bestrijkt, zijn uitspraken opgenomen van Wil (85), Louky (93) en mantelzorger Feruze.

Op de website van het RIVM vindt u de eerste rapportage (februari 2021) en de tweede rapportage die op 30 juni 2021 is verschenen.

Publicatie Global Reflections on COVID-19 and Urban Inequalities

Publicatie Global Reflections on COVID-19 and Urban Inequalities

leydenacademy

In juli 2021 is de publicatie Global Reflections on COVID-19 and Urban Inequalities verschenen bij Bristol University Press. Vanuit vier invalshoeken – Community and Society; Housing and Home; Public Space and Mobility; en Policy and Planning – wordt de impact verkend van de coronapandemie op de samenleving en op de levens van mensen.

Het eerste deel, onder redactie van Brian Doucet, Pierre Filion (University of Waterloo, Ontario, Canada) en Rianne van Melik (Radboud Universiteit), behandelt het thema Community and Society, met onder meer het artikel ‘Following the Voices of Older Adults During the COVID-19 Crisis: Perspectives from the Netherlands’, door Leyden Academy-auteurs Jolanda Lindenberg, Paul van de Vijver, Lieke de Kock, David van Bodegom en Niels Bartels. In het artikel wordt ingegaan op de ervaringen van oudere mensen in Nederland tijdens de coronacrisis, aan de hand van de ervaringen van Mbarek, Joke, Wim en Maria die eerder hun verhaal deelden op ons platform Wij & corona. Ook delen we in het artikel bevindingen vanuit ons kwalitatief onderzoek naar oudere mensen in de eerste en tweede coronagolf.

Naast het perspectief van oudere mensen, wordt de coronacrisis in deze uitgave ook belicht vanuit onder meer mensen die onder de armoedegrens leven, (arbeids)migranten, transgenders en mensen met een visuele beperking. De bijdragen komen van over de hele wereld: van Jamaica tot Turkije, en van Nieuw-Zeeland tot Vietnam.

U kunt de publicatie bestellen via Bristol University Press als hardcover (GBP 36,00) en e-book (GBP 10,39).

Lees hier meer over ons onderzoek naar de kwaliteit van leven van oudere mensen in coronatijd.

Slotbijeenkomst Honours Class: teams presenteren hun innovaties

Slotbijeenkomst Honours Class: teams presenteren hun innovaties

leydenacademy

Op donderdagavond 17 juni jl. vond de slotbijeenkomst plaats van de Honours Class Innovating Health and Well-being COVID-19 die Leyden Academy samen met Universiteit Leiden, PLNT Leiden en het LUMC organiseerde. Tijdens dit event, dat zowel live in Leiden als online kon worden gevolgd, pitchten de studenten de oplossing voor hun maatschappelijke ‘challenge’. Dit deden zij in de vorm van zelfgemaakt video’s en een Q&A met Bastiaan de Roo (PLNT), Nanda Milbreta (Honours Academy) en namens Leyden Academy Sonja Wendel en Marie-Louise Kok als expert panelleden.

TikTok en videokaart
Ook dit jaar stonden de challenges van de teams in het teken van de coronacrisis. Twee teams gingen aan de slag met het vraagstuk dat was ingediend door NL Training, om passende informatie over het virus en vaccinatie bij mensen met laaggeletterdheid te krijgen. Team Purple bedacht een videokaart waarop de website Steffie in begrijpelijke taal uitleg geeft. Deze kaart kan via laagdrempelige plekken zoals de huisarts of een taalinstituut worden verspreid. Team Pink, dat zich specifiek op jongeren richtte, bedacht grappige TikTok-filmpjes waarin belangrijke informatie over vaccinatie aan bod kwam.

Delen van gezondheidsinformatie
Team Yellow werkte aan de uitdaging van Share to Care en ging op zoek naar geschikte manieren om mensen bekend te maken met het delen van hun persoonlijke gezondheidsinformatie ten behoeve van gezondheidsinnovaties. Andere innovaties die tijdens de slotbijeenkomst werden gepresenteerd, waren een app om informeel videocontact te kunnen houden met collega’s tijdens het thuiswerken (ICoffee), een lamp die van kleur verandert gelinkt aan je agenda om thuiswerkers te helpen een betere werk-privé balans te kunnen behouden (Brightlight), en een platform waarmee ouderen gemakkelijk activiteiten in de buurt kunnen vinden om fysiek en mentaal gezond te blijven tijdens de pandemie.

Dertig deelnemers
Aan deze tweede editie van de Honours Class, die op maandag 12 april 2021 van start is gegaan, namen dertig zeer gemotiveerde masterstudenten deel. Gedurende negen intensieve weken hebben zij geleerd over innovaties op het gebied van gezondheid en welbevinden en zijn ze aan de hand van design thinking-technieken aan de slag gegaan met maatschappelijke uitdagingen gerelateerd aan de coronacrisis.

Neem voor meer informatie contact op met Miriam Verhage.

Zembla-uitzending Oud, maar geen dor hout

Zembla-uitzending Oud, maar geen dor hout

leydenacademy

Bescherm kwetsbare ouderen en houd u aan de maatregelen; dit was het devies van het kabinet toen de coronapandemie uitbrak. De solidariteit is groot, maar al snel komen er barsten in. Op radio, tv en in de kranten klinkt regelmatig de vraag: is de prijs die de maatschappij hiervoor betaalt niet te hoog? Slaat de balans niet te ver door naar het beschermen van ouderen? Het debat verscherpt. En de solidariteit waar het kabinet toe oproept, wordt steeds minder vanzelfsprekend. In de uitzending ‘Oud, maar geen dor hout’ van vanavond onderzoekt Zembla waarom het debat zo hard wordt gevoerd en wat dit bij ouderen teweegbrengt. Zij vertellen hier zelf over en onderzoeker Jolanda Lindenberg geeft duiding en deelt bevindingen vanuit ons kwalitatief onderzoek naar ouderen in coronatijd.

Geen dor hout
Op radio en televisie worden discussies gevoerd of jongeren niet te veel moeten opgeven voor ouderen, zodat die een paar jaar extra kunnen leven. De meeste ophef ontstaat wanneer columniste Marianne Zwagerman ouderen vergelijkt met ‘dor hout’, waar het coronavirus als een zeis doorheen mag gaan. Fokke van den Bosch (89) zegt hierover in Zembla: “We hebben allemaal te lijden onder die coronacrisis. Jong en oud. En dan zou je eigenlijk moeten zeggen: nou, dan moet die oudere maar kiezen voor de dood, zodat jong door kan gaan met leven. Ja, maar zo werkt het niet!” Ook Léonore Berntsen (73) vindt deze vergelijking zorgwekkend: “Ik hoop dat niet de maatschappij gaat uitmaken wanneer ik richting kerkhof moet.”

‘Kwetsbare ouderen’
Naarmate de coronacrisis langer duurt, gaan veel mensen zich storen aan de term ‘kwetsbare oudere’. Het doet iets met hun zelfbeeld. “Kwetsbare ouderen, daar moet je voorzichtig mee zijn, daar moet je afstand van houden. Het leek net alsof ik een besmettelijke ziekte had”, vertelt Léonore Berntsen in Zembla. Oud en kwetsbaar, “dat is iemand met een rollator, iemand die thuis moet zitten en afhankelijk is”, zegt Leonie van Aerde (80), die alles nog zelf doet. Jolanda Lindenberg herkent dit vanuit haar onderzoek: ouderen zien zichzelf niet als kwetsbaar en vinden het etiket zelfs pijnlijk, omdat het wordt geassocieerd met zwak en hulpbehoevend zijn. “Dat iemand een verhoogd risico loopt, dat is iets anders dan dat iemand zichzelf als kwetsbaar ziet.” Volgens Lindenberg was het dan ook beter geweest om te zeggen dat ouderen een verhoogd risico lopen. “Dat lijkt een heel subtiel verschil, maar het is voor veel mensen een heel belangrijk verschil.”

Wat is oud?
Niet alleen afhankelijkheid en kwetsbaarheid worden als iets negatief gezien, oud zijn überhaupt, stelt Lindenberg in de uitzending. Bep van den Bosch (86): “Oude mensen, wij zijn helemaal nog geen oude mensen. We kunnen nog zoveel! Wij zijn nog gewoon zoals we zijn.” Lindenberg besluit: “Mensen zijn niet graag oud. Dat heeft ook te maken met de status die wij aan ouderen geven. Dat ouderen geen waardevol onderdeel van onze maatschappij zouden zijn. Ouderen na hun pensioenleeftijd, dat kóst alleen maar geld. Dat is een beetje een maatschappelijke tendens, denk ik. Dat je dus gaat kijken naar wat iemand oplevert. En wat dan de productiewaarde van iemand is.”

De Zembla-uitzending ‘Oud, maar geen dor hout’ is op donderdag 20 mei om 20.25 uur uitgezonden bij BNNVARA op NPO 2. U kunt de uitzending (35 minuten) hier terugkijken.