paul van de vijver Archieven

Vraag het onze wetenschappers: hoeveel moet je dagelijks bewegen?

18-05-202125-05-2021leydenacademy

Vandaag presenteren we de eerste aflevering van onze zesdelige videoserie Vraag het onze wetenschappers, waarin onze experts ingezonden vragen beantwoorden over vitaal en betekenisvol ouder worden. In deze eerste video (4 minuten) geeft onderzoeker Paul van de Vijver antwoord op de vraag die Peter Meijer ons stuurde: ‘Hoeveel moet je dagelijks bewegen om mobiel te blijven?’.

Hieronder vindt u extra achtergrondinformatie en leestips.

Minstens 2,5 uur per week
Paul vertelt dat onderzoek uitwijst dat volwassenen minimaal 2,5 uur per week matig intensief zouden moeten bewegen. Dit is ook het meest recente advies van de Gezondheidsraad. Een uitgebreide verantwoording van deze richtlijn vindt u in het achtergronddocument Physical activity and risk of chronic diseases. Een andere onderbouwing van dit advies komt uit Australisch onderzoek, waarin elf jaar lang ruim 12.000 oudere proefpersonen zijn gevolgd. De resultaten zijn in 2014 gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift The BMJ.

De hele dag door actief
Onder ‘matig intensief bewegen’ valt stevig wandelen en fietsen, maar bijvoorbeeld ook het huishouden doen en onkruid wieden in de tuin. De hele dag door ‘scharrelen’ is gezonder dan heel intensief sporten, zoals marathons lopen. Veroudering is tenslotte een proces van slijtage, zo betoogt arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom in zijn boek ‘Het geheim van de schildpad’ (Atlas Contact, 2019).

Samen sporten in de Vitality Club
Paul noemt de Vitality Club als voorbeeld van een beweeggroep waarin oudere buurtgenoten samen sporten en elkaar coachen. Onderzoek onder de deelnemers toont aan dat hun fysieke fitheid ieder jaar verbetert, en dat ze zich mentaal ook sterker voelen. We beschreven de resultaten onder meer in 2018 in het wetenschappelijk tijdschrift Translational Behavioral Medicine. Wilt u zelf een Vitality Club in uw wijk beginnen, neem dan een kijkje op de website.

Laat uw omgeving het werk doen
Als afsluitende tip geeft Paul het advies om de dagelijkse beweging te integreren in activiteiten die u toch moet doen: zoals wandelen naar de supermarkt, of standaard een halte eerder uitstappen als u naar uw werk reist. Door bewust dit soort dagelijkse routines te veranderen, maakt u ongemerkt gezondere keuzes die op termijn kunnen optellen tot veel gezondheidswinst. In deze TEDx Talk legt David van Bodegom uit hoe dit werkt.

Heeft u nog vragen of suggesties? Neem dan gerust contact op met Paul van de Vijver.

Wilt u de video’s in deze serie graag direct na verschijning in uw mailbox ontvangen? Stuur dan een e-mail met onderwerp ‘Aanmelding videoserie’ naar Jacqueline Leijs. Uw abonnement stopt automatisch nadat de laatste aflevering is verschenen (22 juni 2021). U kunt zich ook abonneren op ons YouTube-kanaal.

Van gezonde individuen naar gezonde populaties

18-02-202118-02-2021leydenacademy

Naast een hoog-risicobenadering die gericht is op individuen, zouden we meer moeten inzetten op populatie-interventies gericht op een gezondere leefstijl, om veel voorkomende welvaartsziekten een halt toe te roepen. Daarvoor pleiten onderzoeker Paul van de Vijver en hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom deze week in het artikel Van gezonde individuen naar gezonde populaties in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG).

Individu en populatie
In zijn klassieke artikel Sick individuals and sick populations beschreef wijlen Geoffrey Rose al in 1985 het belang om naast de hoog-risicopreventie ook populatiepreventie toe te passen. Ruim dertig jaar later is zijn werk nog steeds relevant. Van de Vijver en Van Bodegom zetten in hun artikel het verschil uiteen tussen determinanten die individuele gevallen van ziekte verklaren, en determinanten van populatie-incidentie die verklaren waarom een ziekte veel of weinig voorkomt in een bepaalde populatie. Zoals de blootstelling aan hoge doses uv-straling in de tropen, die verklaren waarom staar in tropische gebieden vaker voorkomt. Deze determinanten kunnen een aangrijpingspunt zijn voor preventie op populatieniveau, ook wel ‘populatiestrategie’ genoemd.

Inzetten op populatiegerichte aanpak
Aan de hand van een artikel elders in het NTvG over de volksgezondheid op de Caribische eilanden in vergelijking met Nederland, komen Van de Vijver en Van Bodegom tot de conclusie dat Nederland meer zou moeten inzetten op een populatiegerichte aanpak. We proberen immers al jaren tevergeefs om mensen met een hoog risico op ziekte individueel te beïnvloeden. Intussen telt ons land 8,5 miljoen mensen met overgewicht, lijden meer dan 1 miljoen mensen aan diabetes type 2 en behoren hart- en vaatziekten tot onze voornaamste doodsoorzaken.

Tabakverbod en suikertaks
Geoffrey Rose pleitte er al voor om naast de strategie die gericht is op patiënten met een hoog risico, ook een populatiestrategie toe te passen waarin determinanten op populatieniveau worden verminderd. Volgens de auteurs zouden in Nederland het verbieden van de verkoop van tabak of de invoering van een suikertaks voorbeelden zijn van populatiestrategieën die het overwegen waard zijn.

Het artikel Van gezonde individuen naar gezonde populaties van Paul L. van de Vijver en David van Bodegom is op 12 februari 2021 gepubliceerd in het NTvG.

Succesvolle Vitality Club in elke wijk op te zetten

17-12-2020leydenacademy

Leiden, 17 december 2020 – In de Vitality Club sporten oudere buurtgenoten samen in de buitenlucht, en coachen elkaar. Dit blijkt te werken: de deelnemers blijven terugkomen en voelen zich fysiek en mentaal gezonder. Maar kun je dit soort clubs in elke wijk helpen opzetten, en weer loslaten zo gauw de groep op eigen benen staat? Uit onderzoek van Leyden Academy on Vitality and Ageing blijkt dat dit mogelijk is. De onderzoekers publiceren hun bevindingen in het decembernummer van wetenschappelijk tijdschrift Preventive Medicine Reports.

Drie beweegclubs opgericht
In eerder onderzoek werd vastgesteld dat de Vitality Club een effectieve en veelbelovende interventie is: het is immers relatief goedkoop (geen betaalde krachten) en schaalbaar (het zou in elke wijk moeten kunnen). De eerste beweegclub die werd onderzocht in het Gelderse Ulft, was door ouderen zelf opgericht. Maar kun je als beleidsmaker of zorg- en welzijnsprofessional ook zelf een Vitality Club helpen opzetten? Als experiment hebben onderzoekers van Leyden Academy drie Vitality Clubs opgericht en in de opzetfase begeleid: in Leiden Noord (sinds oktober 2016), de Professoren- en Burgemeesterswijk (augustus 2017) en Stevenshof (november 2017). De onderzoekers hebben de clubs gevolgd, beschreven hoe deze zijn opgezet, welke elementen werken en welke niet.

Op eigen benen
Inmiddels draaien in de Leidse wijken drie geheel zelfstandige Vitality Clubs, waarin tientallen ouderen elkaar elke doordeweekse dag coachen en samen aan hun fitheid werken. Ook in dit onderzoek blijkt de conditie van de deelnemers verbeterd en geven ze zelf aan dat ze een hogere kwaliteit van leven ervaren. De investering van de onderzoekers om deze Vitality Clubs in de beginfase te begeleiden, was gering: 81 tot 187 uur voor de ondersteuning bij het opstarten, en gemiddeld 170 euro voor sportmaterialen. Na 114 tot 263 dagen stond de groep op eigen benen.

Enorm potentieel
Volgens David van Bodegom, onderzoeker bij Leyden Academy en hoogleraar Vitaliteit aan het LUMC, bieden de Vitality Clubs een enorm potentieel voor de samenleving: “Vooral voor oudere mensen is voldoende beweging heel belangrijk, gezien het risico op aandoeningen zoals gewrichtsklachten, hoge bloeddruk en ouderdomssuiker. Toch lukt het maar weinig mensen om de beweegnorm te halen. Dat het deelnemers van de Vitality Club lukt om samen in beweging te blijven, was al geweldig nieuws. Maar we kunnen het ons als samenleving niet veroorloven om rustig af te wachten tot deze clubs spontaan worden opgestart. Eigenlijk zou elke wijk in Nederland een Vitality Club moeten hebben. Ons onderzoek was erop gericht om te zien of we de clubs een handje kunnen helpen – en ook snel weer loslaten, zo gauw deze levensvatbaar zijn. Dat blijkt dus goed te werken. Het is een model dat navolging verdient, om meer mensen te helpen om gezonder en plezierig ouder te worden.”

Over de Vitality Club
De Vitality Club is een beweegclub voor en door senioren. Deelnemers sporten op doordeweekse dagen samen buiten, waarbij de trainingen worden verzorgd door ‘peer coaches’, mensen uit de eigen groep die vrijwillig als trainer fungeren. Deelnemers hebben geen abonnement, ze komen als ze zin hebben. Er zijn inmiddels 17 Vitality Clubs actief in Nederland. In juni 2020 is de Vitality Club door het RIVM en haar partners erkend als beweeginterventie.

Het artikel Self-organizing peer coach groups to increase daily physical activity in community dwelling older adults door Paul van de Vijver, Frank Schalkwijk, Mattijs Numans, Joris Slaets en David van Bodegom is in december 2020 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Preventive Medicine Reports.

In geval van vragen kunt u contact opnemen met Niels Bartels, manager communicatie, tel. (06) 3461 4817 of via e-mail.

Amerikaanse studenten op bezoek in Leiden

26-07-201825-04-2019leydenacademy

Leyden Academy ontving vandaag een groep van vijftien enthousiaste pre-medical studenten van Union College in New York. De studenten toeren elk jaar in juli door de Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië en Nederland om zich een beeld te vormen van hoe de gezondheidszorg internationaal is georganiseerd. In ons land voert de studiereis langs ziekenhuizen, gezondheidscentra, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg. Ook Leyden Academy maakt onderdeel uit van het programma, inmiddels voor het vijfde jaar op rij.

Directeur Marieke van der Waal introduceerde de Leyden Academy en verzorgde een college over de structuur en financiering van het Nederlandse zorgstelsel in internationaal perspectief. Wetenschappelijk staflid Paul van de Vijver gaf vervolgens college over vitaal ouder worden en de grote invloed die onze fysieke en sociale omgeving hierop uitoefent. Tot slot konden de studenten aan den lijve ervaren hoe het voelt om ouder te zijn, door middel van het ‘verouderingspak’. Wat gebeurt er als je minder goed ziet en hoort, je minder stevig in je schoenen staat, alles meer kracht kost en je je handen niet kunt stilhouden? Voor deze fitte twintigers een confronterende ervaring.

Leiden krijgt vierde Vitality Club

14-05-201825-04-2019leydenacademy

Op donderdag 17 mei start een nieuwe Vitality Club in de binnenstad bij de Hooglandse Kerkgracht. Vitality Club is een initiatief van Leyden Academy om beweging onder 50-plussers te stimuleren, en wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Leiden, Fonds NutsOhra en Stichting Dioraphte.

Samen bewegen in de buitenlucht
Volgens de beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad moeten volwassenen minstens 150 minuten per week matig intensief bewegen. Helaas halen velen die norm niet. Terwijl voldoende beweging de mobiliteit, kwaliteit van leven en levensduur aanzienlijk kan verhogen. Met name voor 50-plussers is voldoende beweging essentieel, gezien het risico op leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals hoge bloeddruk, suikerziekte en gewrichtsklachten. Het doel van de Vitality Clubs is om elkaar te motiveren om gezamenlijk beweging in de dagelijkse routine te integreren en zo gezonder en gelukkiger oud te worden. Naast de gezondheidswinst dat een uur bewegen per dag oplevert, ervaren de deelnemers het sociale aspect ook als zeer waardevol.

Toegankelijk niveau
Elke maandag en donderdag zijn 50-plussers van 09.00 tot 10.00 uur van harte welkom om onder begeleiding van een vrijwillige coach te bewegen bij de Hooglandse Kerkgracht (kruispunt Koppenhinksteeg). De oefeningen zullen matig intensief zijn en kunnen op ieder niveau worden uitgevoerd. De geringe kosten voor deelname van 1 euro per week zijn bedoeld voor de aanschaf van materiaal. Er zijn geen inschrijf- en abonnementskosten, deelname is geheel vrijblijvend en aanmelden is niet noodzakelijk.

Neem voor meer informatie contact op met Paul van de Vijver, verouderingswetenschapper bij Leyden Academy, via tel. (071) 524 0960 of via e-mail.

Bootcamp voor senioren; langer gezond zonder professionele begeleiding

10-01-201825-04-2019leydenacademy

Leiden, 10 januari 2018 – Veel Nederlandse ouderen halen de beweegnorm van 150 minuten per week niet. Als zij professioneel worden gecoacht blijken leeftijdsgerelateerde ziekten te kunnen worden voorkomen of vertraagd, maar er zijn onvoldoende middelen en professionals om alle ouderen dagelijks te begeleiden. Dit blijkt ook niet nodig. Onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing volgden een groep vijftigplussers in het Gelderse Ulft die zelf het initiatief hebben genomen om elke ochtend samen te sporten en elkaar te coachen, zonder tussenkomst van een professional. Deze vorm van ‘peer coaching’ leidt tot langdurige betrokkenheid en de leden zijn gelukkiger, hebben een groter sociaal netwerk en hun fysieke prestaties verbeteren. Omdat peer coaching goedkoop is en iedereen een coach kan worden, kan deze oplossing mogelijk op grotere schaal worden ingezet. De resultaten zijn op 9 januari 2018 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Translational Behavioral Medicine.

Peer coaching werkt
Mensen die samen een doel nastreven, bereiken meer en houden het ook langer vol. Een bekend voorbeeld van peer coaching is Anonieme Alcoholisten, die aan miljoenen mensen gezondheidswinst bieden zonder dat er zorgprofessionals bij betrokken zijn. De 69 leden van de FreeWheel Club in Ulft, met een gemiddelde leeftijd van boven de 65 jaar, motiveren elkaar al 7 jaar lang om elke ochtend een uur samen te bewegen. Onderzoekers van Leyden Academy interviewden de deelnemers en analyseerden de resultaten van een standaard zes minuten looptest tussen 2014 en 2016. Leden van de FreeWheel Club lieten in deze periode een verbetering zien van gemiddeld 22 meter per jaar, terwijl bij een looptest in die leeftijdscategorie juist een afname van 2 tot 7 meter per jaar gebruikelijk is. Deelnemers zagen bovendien hun gewicht afnemen, zij gaven aan beter te slapen en een hogere kwaliteit van leven te ervaren.

Meer mensen in beweging krijgen
Veel leeftijdsgerelateerde ziekten zoals hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, obesitas, diabetes type 2, dementie en osteoporose kunnen worden voorkomen of vertraagd door dagelijkse fysieke activiteit. Bij ouderen kan bewegen zelfs angst, depressie en valrisico verminderen, en de mobiliteit, kwaliteit van leven en levensduur verhogen. Toch halen de meeste ouderen het aanbevolen niveau van 150 minuten lichaamsbeweging per week niet. De vraag is dan ook niet of bewegen goed voor je is, maar hoe we mensen aan het bewegen krijgen, aldus onderzoeker David van Bodegom. “Interventies met een professional, zoals fysiotherapie, werken goed, maar dit is altijd van tijdelijke aard en je kunt er bovendien maar een beperkte groep ouderen mee bereiken. In Ulft zien we hoe deelnemers elkaar langdurig motiveren om dagelijks te bewegen. Net zoals in Ulft, kan iemand in zijn eigen wijk eenzelfde groep beginnen.” Het peer coaching-model heeft dan ook veel potentie als antwoord op de demografische uitdaging van het toenemende aantal ouderen met leeftijdsgerelateerde gezondheidsproblemen, eenzaamheid en oplopende zorgkosten. Onder de noemer Vitality Club verkent Leyden Academy momenteel of, en onder welke voorwaarden, het succes van Ulft ook elders kan worden gekopieerd. Bij wijze van experiment zijn inmiddels in drie Leidse wijken laagdrempelige beweegclubs voor ouderen gestart.

Het artikel ‘Vitality Club: a proof-of-principle of peer coaching for daily physical activity by older adults’ door Paul van de Vijver, Herman Wielens, Joris Slaets en David van Bodegom is op 9 januari 2018 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Translational Behavioral Medicine.

Neem voor meer informatie contact op met Niels Bartels, manager communicatie, via e-mail of tel. (071) 524 0960.

Vitality Club Profburgwijk gaat maandag 28 augustus van start

21-08-201725-04-2019leydenacademy

Na het succes van de Vitality Club in Leiden-Noord, zal op maandag 28 augustus in Leiden een nieuwe Vitality Club van start gaan, en wel in de Professoren- en Burgemeesterswijk (op het voetbalveldje naast De Speelschans aan de Van Vollenhovenkade). Vanaf deze datum zijn 50-plussers, en overige geïnteresseerden, elke maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 10.00 uur van harte welkom om onder begeleiding van een vrijwillige coach te bewegen. De oefeningen zullen matig intensief zijn en kunnen op ieder niveau worden uitgevoerd.

Vitality Club is een initiatief van Leyden Academy on Vitality and Ageing en wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Leiden, Fonds NutsOhra en Stichting Dioraphte. Het doel is dat ouderen elkaar motiveren om gezamenlijk dagelijkse beweging in de routine te integreren en gezonder en gelukkiger oud te worden. Naast de gezondheidswinst die een uur bewegen per dag al oplevert, wordt het sociale aspect door de deelnemers als waardevol ervaren.

De kosten voor deelname bedragen slechts 1 euro per week, ongeacht het aantal keren per week dat men komt sporten. Deze inkomsten zijn voor de groep zelf om materialen aan te schaffen. Er zijn geen inschrijf- en abonnementskosten, deelname is geheel vrijblijvend en aanmelden is niet noodzakelijk.

Kijk voor meer informatie op www.vitality-club.nl of neem contact op met Paul van de Vijver via tel. 071-5240960 of via e-mail.