jolanda lindenberg Archieven - Pagina 3 van 4

Toekomstige non profit managers bezoeken Leyden Academy

25-10-201931-10-2019leydenacademy

Op 24 oktober 2019 kregen we bezoek van een groep studenten van de masteropleiding Management in Non Profit Organisations aan de Hochschüle Osnabrück in Duitsland. De 24 studenten hadden zeer uiteenlopende achtergronden, zowel in hun land van herkomst als in het type non profit organisatie waarop zij zich richten. Hun studiereis in Nederland leidde dan ook langs uiteenlopende organisaties, van Artsen Zonder Grenzen in Amsterdam, de Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (OPWC) in Den Haag tot Leyden Academy on Vitality and Ageing.

De masterstudenten waren bijzonder geïnteresseerd in de inhoud van ons onderzoek. Directeur Marieke van der Waal introduceerde Leyden Academy en onze onderzoeksthema’s en al snel kwamen diverse specifieke onderwerpen ter sprake, van eenzaamheid onder Nederlandse ouderen tot de maatschappelijke beeldvorming over het ouder worden. Marieke stelde ook de beelden van de studenten zelf op de proef, en vroeg hen om te schatten welk percentage van de Nederlandse senioren in een verpleeghuis woont. Tot hun verrassing bleek de schatting van “ongeveer twintig procent” veel te hoog, aangezien circa 96 procent van de Nederlandse ouderen nog zelfstandig thuis woont.

Na de pauze ging Jolanda Lindenberg dieper in op de beeldvorming over ouderen en het ouder worden. Hoe kunnen we vooroordelen over en weer bijstellen en wat zijn de succesfactoren van intergenerationele projecten? Jolanda gaf voorbeelden van woonprojecten en andere initiatieven die als doel hebben om jong en oud te verbinden. Er zijn zeker succesverhalen, maar het is niet eenvoudig om relaties tot stand te brengen die de diepgang en kwaliteit hebben die nodig is om de beelden die generaties van elkaar hebben, positiever te kleuren.

“De oudere migrant bestaat niet”

17-10-201917-10-2019leydenacademy

Leiden, 17 oktober 2019 – Hoe ervaren ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond het ouder worden in Nederland? Er blijken grote verschillen te zijn tussen én binnen groepen oudere migranten, en deze verschillen zijn niet alleen te begrijpen vanuit de etnische achtergrond. Dit concluderen onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing op basis van kwalitatief onderzoek. Zij pleiten dan ook voor een persoonsgerichte, cultuursensitieve benadering. De bevindingen worden beschreven in het artikel ‘The Experience of Aging and Perceptions of “Aging Well” Among Older Migrants in the Netherlands’ dat deze maand verschijnt in de speciale uitgave ‘Immigration and Aging’ van wetenschappelijk tijdschrift The Gerontologist.

Acht focusgroepen
In wetenschappelijk onderzoek naar oudere migranten ligt de nadruk vooral op thema’s als gezondheid en zorggebruik. Hun sociaal welbevinden blijft nog onderbelicht, zo concludeerden de auteurs vorig jaar in een literatuurstudie. Maar hoe zien deze mensen een goede oude dag? Om deze vraag te beantwoorden, zijn in het voorjaar van 2018 acht groepsgesprekken gehouden met ouderen met een Nederlands-Indische en Molukse, Europese, Surinaamse, Antilliaanse, Turkse en Marokkaanse achtergrond. Bij de laatste twee groepen zijn aparte gesprekken gehouden met mannen en vrouwen. De deelnemers waren relatief gezonde, zelfstandig wonende ouderen in de leeftijd van 54 tot 88 jaar oud. Het betrof open gesprekken; wel kwamen vaste thema’s aan bod zoals het ouder worden, dagelijkse activiteiten, sociale contacten, de leefomgeving en zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid.

Positiever beeld
Uit de groepsgesprekken concluderen de onderzoekers dat oudere migranten positiever zijn over het ouder worden in Nederland dan je zou verwachten vanuit de (wetenschappelijke) literatuur. Over het algemeen gaven de deelnemers aan behoorlijk tevreden te zijn met hun leven, vooral wat betreft hun fysieke en sociale leefomgeving en sociale voorzieningen, zoals de kwaliteit van de gezondheidszorg. Zo legden twee Marokkaanse heren uit dat in Nederland “de arts beter is”, dat “het veilig is” en dat “het een vrij land is waar niets moet”. Door alle groepen heen bestaat de wens om gezond, onafhankelijk en sociaal betrokken te blijven. Er zijn ook negatieve aspecten genoemd van het ouder worden, waarbij er verschillen zijn te onderscheiden per groep. Zo maken Turkse ouderen zich wat meer zorgen over wie er voor hen zal zorgen als zij kwetsbaarder worden, en wat zij hierin van de overheid mogen verwachten. Ouderen met een Surinaamse, Nederlands-Indische en Molukse achtergrond noemen in dit kader hun afnemende gezondheid. Onderzoeker dr. Nina Conkova: “Misschien is het dominante beeld van ouderen met een migratie-achtergrond wel gekleurd door problematisering van de eerste generatie migranten. Het wordt tijd dat we dit beeld bijstellen en niet alleen kijken naar ziekte en zorg, maar ook naar het ouder worden in meer algemene zin. Laten we de kennis en talenten van deze mensen meer laten zien en aanspreken.”

Naar een cultuursensitieve benadering
Het onderzoek laat zien dat er grote verschillen zijn in hoe het ouder worden wordt ervaren tussen én binnen de groepen oudere migranten en dat deze verschillen niet alleen te begrijpen zijn vanuit de etnische achtergrond. Het generaliseren van problemen en benaderingen doet geen recht aan deze diversiteit, vindt Conkova: “Net zomin als ‘de oudere’ bestaat, bestaat de ‘oudere migrant’. Vergelijkbaar met ouderen die in Nederland zijn geboren, zijn er binnen de groepen ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond grote verschillen in opleiding, inkomen en kennis van het Nederlandse systeem en beleid. Maar ook op basis van hun persoonlijke migratiegeschiedenis en taalvaardigheden.”

Gezien deze bevindingen en de toenemende diversiteit onder ouderen in het algemeen, is het belangrijk om groepen niet over één kam te scheren en in zorg en welzijn vooral in te zetten op een persoonsgerichte, cultuursensitieve benadering. Conkova: “In deze benadering is er ruimte voor de wensen en behoeftes van elk individu en voor de individuele beleving van en betekenisgeving aan iemands (migratie)achtergrond, zonder klakkeloos aan te nemen dat deze de identiteit bepaalt.”

Het artikel The Experience of Aging and Perceptions of “Aging Well” Among Older Migrants in the Netherlands door Nina Conkova en Jolanda Lindenberg is op 30 september jl. online gepubliceerd en verschijnt in de speciale uitgave ‘Immigration and Aging’ van wetenschappelijk tijdschrift The Gerontologist.

In geval van vragen kunt u contact opnemen met Niels Bartels, manager communicatie, via tel. (071) 524 0960 / tel. (06) 3461 4817 of via e-mail.

Jolanda Lindenberg en Erik Scherder in podcast NieuwLicht

02-01-201908-05-2019leydenacademy

“We worden fitter oud, we willen en we kunnen steeds meer. Maar we hebben onze levensloop hier nog niet op ingericht.” Jolanda Lindenberg van Leyden Academy ging bij NieuwLicht Café in gesprek over zinvol en gelukkig ouder worden, met hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder, gespreksleider Tijs van den Brink en een betrokken publiek. Vragen die aan bod kwamen: we worden met z’n allen steeds ouder, maar is er voldoende maatschappelijke ruimte voor ouderen? Hoe kunnen we de extra levensjaren betekenisvol invullen? Hoe kijken we naar het ouder worden en hoe beïnvloedt die beeldvorming een goede oude dag? De talkshow van 55 minuten is als geheel opgenomen en kan nu als podcast worden beluisterd.

NieuwLicht is het interactieve opinieplatform van de EO. Beluister de podcast op Spotify, iTunes of via de NPO-webplayer: https://buff.ly/2Q6ZjDi

Welbevinden oudere migranten onderbelicht in de wetenschap

20-11-201822-04-2021leydenacademy

Leiden, 20 november 2018 – Ouderen vormen een snelgroeiende groep in de Nederlandse samenleving. Van een steeds groter deel van deze ouderen stond de wieg buiten Nederland. Door factoren als hun persoonlijke verleden, migratie en sociaaleconomische positie, zijn deze ouderen vaak minder weerbaar dan hun leeftijdsgenoten die in Nederland geboren zijn. Voor deze problematiek is in de afgelopen jaren steeds meer wetenschappelijke aandacht, waarbij de nadruk sterk ligt op thema’s als ziekte en zorggebruik. Het welbevinden van oudere migranten blijft onderbelicht, zo concluderen onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing op basis van een literatuurstudie waarover op 12 november jl. online is gepubliceerd en die in december 2018 verschijnt in de speciale uitgave ‘Gezondheid, zorggebruik en sociaal welbevinden van oudere migranten in Nederland’ van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie.

Onderzoeksopzet
De onderzoekers Nina Conkova en Jolanda Lindenberg hebben in totaal 104 publicaties over ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond onder de loep genomen op het gebied van gezondheid en welbevinden, bestaande uit 69 gepubliceerde artikelen in (inter)nationale wetenschappelijke tijdschriften en 35 rapporten in het Nederlands en Engels. Dit narratieve literatuuroverzicht laat zien dat het leeuwendeel van het bestaande onderzoek is gericht op Surinaamse, Turkse en Marokkaanse ouderen, in absolute aantallen de drie grootste groepen zogenoemd ‘niet-westerse’ migranten in Nederland. Volgens het CBS telde Nederland begin 2018 in totaal 312.000 van deze migranten in de leeftijd van 55 jaar en ouder. Ongeveer twee derde van alle artikelen en rapporten is gewijd aan gezondheid en zorg en slechts een derde aan aspecten van welbevinden. Studies binnen het domein gezondheid zijn bovendien vaker grootschalig en kwantitatief van opzet en internationaal gepubliceerd dan die in het domein van welbevinden.

Aandacht voor wensen en verlangens
Jolanda Lindenberg van Leyden Academy pleit naar aanleiding van de inventarisatie voor meer aandacht in wetenschappelijk onderzoek voor de wensen en verlangens van oudere migranten. Lindenberg: “De nadruk in het onderzoek ligt nog sterk op negatieve aspecten, zoals het in kaart brengen van risicofactoren voor bepaalde ziektes, zorggebruik en cultuur-sensitieve en persoonsgerichte behandeling en zorg. Wat nog ontbreekt, is een bredere sociaal-maatschappelijke benaderingswijze die verder gaat dan een ziekte- en probleemgerichte benadering. Welke wensen en verlangens hebben ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond, naast hun eventuele ziekte of beperking? Hoe ziet een goede oude dag er voor hun uit? En hoe kunnen we hun leven zo plezierig mogelijk maken?”

Grote onderlinge verschillen
Ook blijkt er in het huidige onderzoek weinig oog voor de diversiteit onder oudere migranten, hoewel eerder onderzoek aantoont dat de verschillen tussen en binnen migrantengroepen relatief groot zijn. Dit beeld werd bevestigd in de acht focusgroepen die Leyden Academy in 2018 organiseerde onder ouderen van Westerse, Surinaamse, Antilliaanse, Indonesische, Turkse en Marokkaanse afkomst. Lindenberg: “Een Surinaamse oudere heer kan meer gemeen hebben met zijn buurman die in Nederland is geboren, dan met een leeftijdsgenoot met Turkse wortels. Toch zien we dat groepen ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond nog vaak in dezelfde onderzoeken worden samengenomen. Er is meer verklarend onderzoek nodig dat verder gaat dan herkomstland en sociaaleconomische status.”

Het artikel ‘Gezondheid en welbevinden van oudere migranten in Nederland: Een narratieve literatuurstudie’ door Nina Conkova en Jolanda Lindenberg is op 12 november jl. online gepubliceerd en verschijnt in december 2018 in de speciale uitgave ‘Gezondheid, zorggebruik en sociaal welbevinden van oudere migranten in Nederland’ van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie: https://link.springer.com/article/10.1007/s12439-018-0268-2

Neem voor meer informatie contact op met Niels Bartels, manager communicatie, via e-mail of tel. (071) 524 0960.

Zorg voor en sociaal welbevinden van oudere migranten

31-10-201825-04-2019leydenacademy

In Nederland neemt het aantal ouderen met een migratieachtergrond snel toe. Vanwege culturele, sociaaleconomische en demografische verschillen in vergelijking met ouderen zonder een migratieachtergrond, hebben zij specifieke zorgvragen, evenals behoeften aan nieuwe welzijnsinterventies en -voorzieningen.

In dit kader zal op dinsdag 19 februari 2019 bij Leyden Academy het IMISCOE-congres ‘Zorg voor en sociaal welbevinden van oudere migranten’ plaatsvinden. Het congres staat in het teken van kennisuitwisseling tussen onderzoekers en professionals en beleidsmakers in zorg en welzijn. De onderzoekers gaan graag in discussie over praktische toepassingen van recent onderzoek naar lokale aspecten van zorg voor oudere migranten (ochtend), waaronder wijkgericht werken en mantelzorg, en aspecten van sociaal welbevinden (middag), waaronder eenzaamheid, sociale participatie en transnationale relaties. Ook is er volop ruimte voor het aandragen van suggesties voor vervolgonderzoek en om de verbinding tussen onderzoek en praktijk verder te versterken. Klik hier voor het volledige programma. De voertaal van het congres is Engels.

Organisatie
Nina Conkova (Leyden Academy on Vitality and Ageing)
Tineke Fokkema (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut/Erasmus Universiteit Rotterdam)
Roos Pijpers (Radboud Universiteit Nijmegen)
Eva Soom Ammann (Hogeschool Bern, Zwitserland)

Aanmelden
Deelname is gratis. Wilt u het congres bijwonen, meld u zich dan aan bij Jacqueline Leijs via e-mail: leijs@leydenacademy.nl of tel. (071) 524 0960.

Onderzoek aard en omvang ouderenmishandeling

13-06-201825-04-2019leydenacademy

In 2017 en 2018 heeft Regioplan in samenwerking met Leyden Academy on Vitality and Ageing (Jolanda Lindenberg) en Avans Hogeschool (Janine Janssen) onderzoek gedaan naar de aard en omvang van ouderenmishandeling in drie Nederlandse gemeenten van verschillende omvang, namelijk Rotterdam, Tilburg en Boxtel. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum en op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

In het onderzoek is gebruik gemaakt van een combinatie van onderzoeksmethoden, namelijk (1) ruim 1.000 face-to-face interviews met een representatieve groep van thuiswonende 65-plussers, (2) een informantenstudie waarbij signalen van ouderenmishandeling door diverse beroepsgroepen in de drie gemeenten werden geregistreerd, (3) registraties van Veilig Thuis als aanvullende bron en (4) een literatuurstudie als referentiekader voor de interpretatie van de onderzoeksresultaten.

De overkoepelende conclusie: 1 op de 20 thuiswonende ouderen heeft ooit te maken gehad met ouderenmishandeling en 1 op de 50 ouderen wordt jaarlijks slachtoffer van ouderenmishandeling. Deze prevalentiecijfers komen sterk overeen met de resultaten van eerder vergelijkbaar opgezet onderzoek in het buitenland (Ierland). Het onderzoek laat verder zien dat ouderenmishandeling in vele gedaanten en maten van ernst voorkomt en diverse gevolgen kan hebben. Financiële benadeling werd het vaakst gerapporteerd in de interviewstudie, gevolgd door psychische en fysieke mishandeling.

De informantenstudie laat veelal ouderenmishandeling in de context van ontspoorde mantelzorg zien. Zowel slachtoffers als plegers van ouderenmishandeling kunnen getypeerd worden door een aantal kwetsbaarheden, bijvoorbeeld op het vlak van een verslechterde gezondheid, een beperkt sociaal netwerk of financiële moeilijkheden.

De bevindingen van het onderzoek bieden enkele aandachtspunten of perspectieven voor de praktijk: 1) ouderenmishandeling kan gesignaleerd worden door professionals, mits zij voldoende aandacht voor en kennis van het thema hebben, 2) ouderen en hun sociale netwerk zijn en blijven een belangrijke doelgroep voor voorlichting en 3) preventie en interventie zijn gebaat bij inzet op het hele systeem waarin een oudere leeft.

U vindt hier het onderzoeksrapport, de onderzoeksverantwoording en de samenvatting van dit onderzoek.

De beleidsreactie van Hugo de Jonge, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vindt u hier.

Ouder worden met een migratieachtergrond

Een kwart van de Nederlandse bevolking heeft een migratieachtergrond; in 2022 waren 960.000 55 jaar of ouder. De verwachting is dat in 2040 een derde van de Nederlandse inwoners een migratieachtergrond heeft. De aantallen van mensen die buiten Europa zijn geboren en op leeftijd zijn groeien met name. Binnen migrantengroepen is er ook een groeiende diversiteit; oudere migranten komen uit meer dan 250 regio’s met vele diverse achtergronden (taal, normen en waarden, geloof, sociaaleconomisch status etc.). In 2022 waren er maar liefst twintig herkomstgroepen met meer dan 10.000 oudere migranten, waaronder migranten uit Afghanistan, Duitsland, huidige Indonesië, Italië, Marokko, Polen, Suriname, Syrië, Turkije en Yugoslavia.

Aandacht voor sociaal welbevinden
Door deze ontwikkelingen komen ouderen met een migratieachtergrond steeds meer in het vizier van beleidsmakers en onderzoekers. Echter, uit ons literatuuronderzoek, waarover in december 2018 is gepubliceerd in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, blijkt dat studies zich vooral richten op gezondheid, zoals zorggebruik en -kwaliteit. We vullen deze studies aan met een bredere sociaal-maatschappelijke benaderingswijze. Net als ouderen die in Nederland geboren zijn, krijgen oudere migranten vooral te maken met chronische ziekten waarmee ze langdurig leven. Kwaliteit van leven en welzijn worden belangrijker. Voor medewerkers in zorg en welzijn is dit een grote uitdaging: een andere taal, laaggeletterdheid (die overigens ook rond de 30% ligt onder ouderen die in Nederland geboren zijn) en andere verwachtingen ten opzichte van de beroepskracht. Centrale vragen die we daarin stellen zijn: hoe kunnen we het leven van ouderen met een migratieachtergrond zo prettig mogelijk maken? Welke wensen en verlangens hebben zij naast of met hun ziekte? Wat betekent een goede oude dag voor hen?

In gesprek met oudere migranten
Om deze vragen te kunnen beantwoorden hebben we eerst groepsgesprekken met ouderen met een migratieachtergrond gevoerd. Thema’s die besproken werden omvatten zienswijzen van ouderdom, de ervaring van ouder worden, sociale netwerken, familie, land van herkomst en leefomgeving. Drie hoofdconclusies uit dit onderzoek:

Oudere migranten lijken het ouder worden in Nederland positiever te ervaren dan vaak wordt aangenomen.
Er is een grote diversiteit tussen en binnen migrantengroepen.
Er zijn drie gemeenschappelijke wensen voor de oude dag: gezond, onafhankelijk en betrokken zijn; en een aantal specifieke wensen per groep zoals reizen, rust en voorzieningen voor sociale activiteiten.

In het vervolg op dit literatuuronderzoek zijn verschillende projecten ontwikkeld die zich richten op het welbevinden en de sociale relaties van ouderen. Samen met 37 partners werken we samen in een groot onderzoeksproject Dillemas of Diversity (DiDi) waarin we de komende jaren onderzoeken hoe diversiteitsbeleid van invloed is op diversiteit in de praktijk in de publieke ruimte. Ook kijken we andersom, hoe kan de praktijk diversiteitsbeleid nauwer voeden, zodat er ruimte komt voor diversiteit?

Op 1 november 2022 organiseerden we samen met het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut de bijeenkomst ‘Mythen en realiteit: Verleden, heden en toekomst van onderzoek en praktijk rondom oudere migranten’ voor onderzoekers, professionals en vrijwilligers van betrokken zorg- en welzijnsorganisaties, oudere migranten en beleidsmedewerkers. Het doel van deze bijeenkomst was om kritisch in te gaan op wat leeft onder oudere migranten nu, hoe dit beeld anders is dan de jaren daarvoor, en wat in de nabije toekomst nodig is om voor een significante verbetering in het leven van oudere migranten te zorgen. De bijeenkomst was een eerste aanzet om verder in gesprek te gaan over de diversiteit onder ouderen met een migratieachtergrond en hoe we hier in de praktijk mee om kunnen gaan. Klik hier voor meer informatie over deze bijeenkomst.

Diverse publicaties
De resultaten en conclusies van dit onderzoek zijn beschreven in een aantal studies:

‘Stereotiepe benadering van migrantenouderen doet geen recht aan diversiteit in de praktijk’, juli 2021
‘The experience of aging and perceptions of “aging well” among older migrants in the Netherlands’, The Gerontologist, oktober 2019 (klik hier voor het persbericht)
Onderzoeksverslag ‘Ouder worden in Nederland: ervaringen en een kijk op een goede oude dag onder ouderen met een migratieachtergrond‘, september 2019

Heeft u vragen, suggesties of wilt u op de hoogte worden gehouden van dit onderzoek, neem dan contact op met Nina Conkova.

Gezocht: ouderen voor een groepsgesprek over ouder worden in deze tijd

19-03-201825-04-2019leydenacademy

Voor een groepsgesprek over ouder worden in deze tijd zijn we op zoek naar personen van 67 jaar en ouder. Het gesprek gaat over de vraag hoe zij zich voelen in deze tijd. Hoe ervaren zij het ouder worden? Welke rol spelen ze en willen zij spelen in hun familie en omgeving? Wat verwachten zij van anderen?

Bent u 67 jaar of ouder en zou u willen deelnemen? Dan nodigen we u graag uit voor een groepsgesprek op vrijdag 23 maart van 14.00-16.30 uur in het Ramada Apollo hotel, Staalmeesterlaan 410 in Amsterdam of op donderdag 29 maart van 10.00-12.30 uur in congrescentrum La Vie, Lange Viestraat 351 in Utrecht. Een groepsgesprek duurt ongeveer 2,5 uur. Uiteraard ontvangt u een kopje koffie of thee en wat lekkers, alsmede een vergoeding van € 25,00. De gegevens worden anoniem en vertrouwelijk behandeld.

Mocht u iemand kennen die (ook) in dit plaatje past, dan zouden we het bijzonder waarderen als u deze oproep doorstuurt.

Deze groepsgesprekken vinden plaats in opdracht van stichting RCOAK en fonds Sluyterman van Loo en wordt uitgevoerd door Leyden Academy, alledrie organisaties die zich inzetten voor het welbevinden van ouderen. De onderzoeksresultaten zullen bijdragen aan het opzetten van projecten waardoor ouderen zich (nog) meer thuis kunnen voelen in deze tijd.
Als kennisinstituut verricht Leyden Academy onderzoek, geeft onderwijs en ontwikkelt innovaties gericht op vitaliteit en veroudering. We vinden het daarbij belangrijk dat de kennis die we opdoen, zijn weg vindt naar het dagelijks leven van oudere mensen. Dit alles doen wij niet alleen voor, maar juist ook graag mét ouderen.

Voor meer informatie, overige achtergronden/locaties en vragen of om aan te melden kunt u contact opnemen met Jolanda Lindenberg via e-mail of tel. 071-5240960.

“Dit is het tijdperk van de emancipatie van de oudere”

12-01-201808-05-2019leydenacademy

In 2019 is meer dan helft van de Nederlandse volwassenen vijftig jaar en ouder. In de meeste gemeenten in het land is dit al het geval, aldus hoofddemograaf Jan Latten van het Centraal Bureau voor de Statistiek in het Algemeen Dagblad. “Dat weten we allemaal ook wel, want dat is al vaak gezegd. Maar nu gaan we het merken, voelen en zien.” Gaan we ook veranderingen ervaren in de beeldvorming over ouderen en ouderdom?

Aanleiding voor de berichtgeving in het Algemeen Dagblad op 12 januari 2018 is de succesvolle televisieserie Het geheime dagboek van Hendrik Groen, waarin de hoofdpersonen vrijgevochten senioren zijn die zich niets laten wijsmaken. Staan die model voor de nieuwe generatie ouderen? Jolanda Lindenberg, antropologe en onderzoeker bij Leyden Academy, ziet zeker een verschil tussen de babyboomers die nu met pensioen gaan en de generatie die hen is voorgegaan. “De babyboomers hebben meer geld, zijn gewend hun eigen keuzes te maken en zijn hartstikke mondig.” Latten voorspelt zelfs “het tijdperk van de emancipatie van de oudere.” Of de beeldvorming over ouderen en ouder worden ook zo snel verandert, betwijfelt Lindenberg: “We hebben te maken met diep ingesleten vooroordelen; onbewuste processen die zich moeilijk laten veranderen.”

U leest het volledige artikel op de website van het Algemeen Dagblad.

Opiniebijdrage Trouw: Straks jokken we er trots een paar jaartjes bij

18-02-201708-05-2019leydenacademy

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen stelt dagblad Trouw wekelijks een thema centraal op de opiniepagina’s, onder de noemer ‘De Derde Kamer’. Organisaties worden in deze rubriek uitgenodigd om de nieuwe Kamer en het nieuw te vormen kabinet van advies te voorzien.

Op zaterdag 18 februari 2017 stond de rubriek in het teken van het thema ‘jong en oud’, solidariteit tussen generaties. Marieke van der Waal en Jolanda Lindenberg leverden een bijdrage over het verbeteren van de beeldvorming over ouderen en oud worden.

U kunt het artikel teruglezen op de website van Trouw of via Blendle. De integrale tekst van de opiniebijdrage vindt u hieronder.

Straks jokken we er trots een paar jaartjes bij

Steun initiatieven om generaties als vanzelf bijeen te brengen, stellen Marieke van der Waal en Jolanda Lindenberg voor.

“I am 140 years old,” zei Kofi met een grijns van oor tot oor tegen onze collega die veldwerk deed in Noord-Ghana. Deze dorpsoudste had ongetwijfeld een respectabele leeftijd bereikt, maar dit leek toch wat ruim ingeschat… Feit is dat ouderen in Ghana er gerust een paar jaartjes bij jokken.

Ouderdom wordt er geassocieerd met wijsheid en in plattelandsgemeenschappen genieten de alleroudsten respect, aanzien en status. In Nederland liften en botoxen we liever wat jaartjes weg. Als je aan mensen in het Westen vraagt wat ze het liefste willen als ze oud worden, dan is het antwoord dan ook vaak: jong blijven.

Uit een recente inventarisatie van studies in binnen- en buitenland naar de beeldvorming rondom ouderen, komt een opvallend zwart-wit beeld naar voren. We vinden ouderen ofwel warm en wijs, ofwel zwak en zielig. Een harde tweedeling die ook in de verkiezingsretoriek weerklinkt: het gaat enerzijds over ouderen als koopkrachtige profiteur en anderzijds over ouderen als kostenpost of slachtoffer. En vooral over de meest kwetsbare mensen in onze verpleeghuizen.

Onschatbare waarde
Je hoort weinig over de grote groep ouderen die met hun ervaringen, vrijwilligerswerk en mantelzorg van onschatbare waarde zijn voor onze samenleving. De tweedeling doet ook geen recht aan de werkelijkheid. Elk ouder wordend mens krijgt te maken met slijtage van het lijf, maar dit hoeft op geen enkele wijze te betekenen dat iemand met beperkingen de samenleving niets meer te bieden heeft. We ontmoeten voortdurend inspirerende mensen, jong én stokoud, die bewijzen dat vitaliteit en veerkracht los staan van iemands gezondheid en kalenderleeftijd.

Hoe kunnen we die beeldvorming positiever kleuren? Hier is ook internationaal nog weinig onderzoek naar gedaan, maar over één ding lijkt de wetenschap het eens: diepgaand, persoonlijk contact is de meest effectieve interventie om wederzijds begrip en waardering te vergroten. Het is dus zaak om vol in te zetten op ontmoetingen tussen jong en oud.

Gelukkig zijn er talloze Nederlandse (burger)initiatieven die het contact tussen generaties bevorderen. Zoals Levensles, waarin scholieren en ouderen samen met een frisse blik kijken naar (het werken in de) ouderenzorg. Of Act Your Age, dat jong en oud samenbrengt op de dansvloer. Ali B doet hetzelfde in Op Volle Toeren, met jonge rappers en door de wol geverfde Nederlandstalige artiesten.

Er zijn ook steeds meer vernieuwende woonvormen, zoals de studenten die op kamers wonen in woonzorgcentrum Humanitas in Deventer en woongemeenschap Eikpunt in Lent, met meerdere generaties onder één dak.

Opbloeien
Dit soort initiatieven verdienen alle steun van overheidswege: breng jong en oud bijeen en laat hun talenten en mogelijkheden opbloeien. Zorg daarnaast dat die ontmoetingen als vanzelf ontstaan door bijvoorbeeld nieuwe wijken in te richten op contact tussen buurtbewoners.

Plaats jonge en oudere mensen niet aan de rand van de samenleving, zoals zo vaak is gebeurd met ‘aanleunwoningen’, verzorgingshuizen en studentenwoningen. Maak parken vriendelijk voor jong én oud en creëer ontmoetingsplekken zoals een kinderdagverblijf in een woonzorgcentrum of buurthuis.

Neem ook belemmeringen weg voor oudere mensen die maatschappelijk actief willen blijven, betaald of onbetaald. Geef hen alle kansen om tot op hoge leeftijd midden in de gemeenschap te staan. Dit schept ook kansen voor de samenleving als geheel, want veel wijsheid, kennis en ervaring blijven nu onbenut. Laten we ernaar streven dat we er in Nederland straks trots een paar jaartjes bij jokken in plaats van de eeuwige jeugd na te streven.

Marieke van der Waal is directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing en ILC Nederland
Jolanda Lindenberg is onderzoeker bij Leyden Academy on Vitality and Ageing