Op 22 april bezocht een belangrijke Chinese delegatie van beleidsmakers en zorgbestuurders – onder meer de burgemeester van Shanghai – Leyden Academy om ideeën uit te wisselen over de ouderenzorg. Ook aanwezig waren twee vertegenwoordigers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de voormalige Rector Magnificus van Universiteit Leiden, de voormalige decaan van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), het Hoofd afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde LUMC en Campus Den Haag en een vertegenwoordiger van Aegon International.
Vergrijzing
China en Nederland zijn qua omvang en schaalgrootte niet te vergelijken. De regio Shanghai is net zo groot als Nederland, België, Luxemburg en Noord-Frankrijk samen, met een bevolking van 40 miljoen inwoners. Wat wel gemeenschappelijk is, is dat beide landen te maken hebben met een ouder wordende bevolking en de daarmee samenhangende uitdagingen, zoals leeftijdsdiscriminatie, eenzaamheid, gezondheidsverschillen en toegang tot langdurige zorg. Dit was dan ook het centrale onderwerp van het werkbezoek.
Preventie
David van Bodegom, hoogleraar ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ bij het LUMC, sprak over het belang van collectieve preventie om kwetsbaarheid op oudere leeftijd uit te stellen. Uit zijn onderzoek blijkt dat dagelijkse lichaamsbeweging in zogeheten Vitality Clubs niet alleen de gezondheidstoestand van ouderen ten goede komt, maar ook eenzaamheid helpt voorkomen. Terwijl mensen in Nederland niet gewend zijn aan groepsoefeningen in de buitenlucht, is de Chinese bevolking dat wel. Naast Tai-chi is het volgens de Chinese functionarissen erg populair onder oudere vrouwen om op openbare pleinen te dansen. De overheid stimuleert dit en promoot deze activiteiten door openbare ruimtes aan te bieden om te sporten. Van Bodegom: ”Wat dat betreft kunnen we van China leren.”
Olderpreneurs en pensioen
Digital learning expert Marie-Louise Kok sprak over de wens van veel Nederlanders om ook na hun pensionering actief te blijven: 73% van de werknemers wil na pensionering blijven werken en 10-15% van de vijftigplussers wil een eigen bedrijf starten. Helaas ligt de algemene focus op jonge ondernemers, wat leidt tot een gebrek aan vertrouwen bij oudere ondernemers. Daarom hebben Leyden Academy en Aegon Silver Starters ontwikkeld, een leerprogramma voor vijftigplussers die een eigen bedrijf willen starten. Uit een evaluatie bleek dat 85% van de deelnemers actiever was, 67% meer zelfvertrouwen had en 67% beter voorbereid was op de toekomst. De ambtenaren deelden dat mannen in China met 60 jaar met pensioen gaan en vrouwen op 55-jarige leeftijd. Hierdoor maken ze ruimte voor de volgende generatie en kunnen ze op hun kleinkinderen passen, zodat hun kinderen zich kunnen concentreren op hun werk. Als ze zelf hulp nodig hebben, zorgen hun kinderen op hun beurt weer voor hen.
Houdbaarheid van de ouderenzorg
Tineke Abma, uitvoerend directeur van Leyden Academy en hoogleraar ‘Participatie van ouderen’ aan het LUMC, sprak over de houdbaarheid van de ouderenzorg in Europees perspectief. Een internationale vergelijking (Nederland, Denemarken, Duitsland en Engeland) toonde een breed scala aan benaderingen op het gebied van financiële dekking, toegang tot langdurige zorg en de rol van informele zorg. De algemene trend in de meeste onderzochte landen is om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. Zes belangrijke kwesties zijn nauw met elkaar verbonden en staan in elk land ter discussie: kostenverdeling, privatisering van zorg, (de last van) informele zorg, personeelstekorten, kwaliteit van zorg en migrantenwerkers.
De functionarissen uit China herkenden deze problemen. In de grotere steden zoals Shanghai is er een tekort aan zorgverleners, wat wordt ingevuld door mensen uit de plattelandsgebieden. Daarom is het gebrek aan personeel geen probleem, maar het gebrek aan geschoold personeel wel. Bovendien stimuleert de overheid het oud-voor-oud-programma waarbij de jongere generaties voor de oudere zorgen, waarvoor ze een financiële compensatie ontvangen.
Zorg op maat
Josanne Huijg, senior onderzoeker en MT-staflid, presenteerde de Leefplezierbenadering, een innovatieprogramma in de langdurige zorg voor ouderen. Deze aanpak begint met het kennen van de identiteit van de cliënt en is gericht op het welzijn. Het beoogt een paradigmaverschuiving van een gestandaardiseerde, biomedische naar een meer persoonlijke benadering: van beperkingen naar mogelijkheden, van zorg naar welzijn, van behoeften naar verlangens en van protocollen naar relaties. De Chinese functionarissen toonden hun interesse in gepersonaliseerde zorg, omdat de zorg in China gestandaardiseerd is. Ze vroegen zich af of hiervoor andere manieren nodig zijn om de kwaliteit te meten en ook hoe kosteneffectief deze aanpak is.
De Chinese delegatie gaf aan onder de indruk te zijn van de presentaties en geïnspireerd te zijn door het bezoek. De medewerkers van Leyden Academy en andere deelnemers genoten erg van de interactieve uitwisseling. Wij willen graag Marco Keim, de CEO van Aegon International, bedanken voor het regelen van dit bezoek, evenals Wouter Knecht en Christel de Boks. Hartelijk dank ook voor het advies van voormalig decaan Pancras Hogendoorn, van de voormalige Rector Magnifici van de Universiteit Leiden, Carel Stolker en Douwe Breimer, wilco achterberg evenals Annemarie Montulet 孟安娜. En Mattijs E Numans van het LUMC, Rosalien Stroot en Marjolein Don van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en tolk Echo Zhang voor hun betrokkenheid en inbreng.