Frans van der Ouderaa: Vitaal ouder worden door achteruitgang herkennen, afremmen én ombuigen

In elke kwartaalnieuwsbrief van Leyden Academy introduceren we één van onze wetenschappelijke stafleden aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. In deze editie vertelt Frans van der Ouderaa over een groots verouderingsonderzoek en het informeren van de burger.

Wat is jouw rol binnen Leyden Academy?
Samen met professor Eline Slagboom stond ik aan de wieg van DuSRA-VOILA, het grootste samenwerkingsverband van experts op het gebied van veroudering in Nederland. Tien academische onderzoeksinstituten en acht private partijen, waaronder het Leids Universitair Medische Centrum en Leyden Academy werken hierin samen. Het onderzoek, dat een budget van € 8 miljoen heeft, is in september 2019 van start gegaan en duurt vijf jaar. Binnen dit consortium ben ik de liaison met de private partners en samen met David van Bodegom ben ik verantwoordelijk voor de verspreiding van nieuwe inzichten uit het ageing research-gebied. [red. DuSRA staat voor Dutch Society for Research on Ageing en VOILA staat voor Vitality Oriented Innovations for the Lifecourse of the Ageing Society.]

Kan je wat meer vertellen over het belang en de activiteiten van DuSRA-VOILA?
Het team wil de functionele achteruitgang bij ouderen beperken zodat zij meer jaren in goede gezondheid kunnen doorbrengen. Want hoewel Nederlanders steeds langer leven, is de manifestatie van ouderdomskwalen onder zestigplussers met het klimmen der jaren relatief hoog. Dit kan worden vertraagd of voorkomen door bijvoorbeeld gezond te eten en te drinken, voldoende te bewegen, een goede nachtrust en overmatige stress te vermijden. Maar algemene gezondheidsadviezen gaan niet voor iedereen op. De conditie van ouderen onderling verschilt sterk en er is nog weinig onderzoek gedaan naar de individuele achteruitgang. We hebben in VOILA drie foci: 1) ontwikkeling van de beste methoden om de heterogeniteit en kwetsbaarheid van ouderen in kaart te brengen; 2) levensstijlinterventie om verlies van spiermassa en spierfunctie bij ouderen te voorkomen en 3) ontwikkeling van farmaca om niet-functionerende, oude cellen in weefsels op te ruimen.

In hoeverre betrekken jullie ouderen zelf bij het onderzoek en hoe zorgen jullie dat de uitkomsten ook bij hen terechtkomen?
In de eerste plaats zijn we bezig met een interventiestudie onder ouderen met verschillende functionele mobiliteitsbeperkingen. We vinden het heel belangrijk om, naast het publiceren van resultaten in de wetenschappelijke literatuur, de implementeerbare inzichten van verouderingsonderzoek naar de burger te brengen. Speciaal voor ouderen hebben we de gratis mini-cursus Vitaal ouder worden ontwikkeld, die eind september 2022 van start gaat. In acht wekelijkse e-mailnieuwsbrieven krijgt men met behulp van onder meer filmpjes, feiten en cijfers antwoorden op vragen als: Wat is veroudering eigenlijk? Hoeveel moet ik bewegen? Wat kan ik het beste eten? Hoe houd ik mijn spieren sterk?

Wat is denk je de kracht van een consortium zoals DuSRA-VOILA?
Met DuSRA-VOILA is een uniek Nederlands platform gecreëerd voor structurele, multidisciplinaire samenwerking, met als doel mogelijke achteruitgang eerder te herkennen, af te remmen én om te buigen. We hebben de beste experts op dit gebied bij elkaar gebracht die met grote passie zich inzetten voor een vitaal lang leven.

Tot slot, wat doe je zelf om vitaal te blijven?
Ik zorg dat ik aan genoeg dagelijkse beweging kom. Zo wandel ik iedere dag een uur in de natuur. En in de zomer zeil ik graag. Verder let ik goed op mijn voeding. Ik eet veel fruit, probiotisch zuivel (kwark, skyr, kaas, kefir) en volkoren graanproducten. En ik probeer niet teveel te snacken. Al maak ik voor de hazelnoottaart van Maison Kelder een uitzondering. Ook vind ik het belangrijk om op professioneel vlak actief te blijven en mezelf uit te dagen. Gelukkig komt dat bij DuSRA-VOILA en Leyden Academy goed van pas. En last but not least, ik geniet van liefdevolle familierelaties en inspirerende kennissen.