In elke kwartaalnieuwsbrief van Leyden Academy introduceren we één van onze wetenschappelijke stafleden aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. In deze editie vertelt Miriam Verhage over onder meer haar samenwerking met ouderen met laaggeletterdheid.
Allereerst de vraag wat je achtergrond is?
Ik ben van origine een cultureel antropoloog. Na een bachelor in Nijmegen volgde ik de research master Cultural Anthropology: Sociocultural Transformation in Utrecht.
Waar houdt je je bij Leyden Academy mee bezig?
Ik werk ondertussen 4,5 jaar bij Leyden Academy. In die periode heb ik aan veel verschillende projecten meegewerkt. Op dit moment ben ik bezig met een promotietraject. Als promovenda hou ik mij bezig met het thema sociale inclusie. En dan met name de sociale inclusie van ouderen met een lagere sociaaleconomische positie. Je kunt hierbij denken aan ouderen die moeite hebben met lezen en schijven, of aan mensen met een kleinere beurs. We weten uit onderzoek dat deze groep mensen een minder lange levensverwachting heeft en over het algemeen een minder goede gezondheid. Maar over hoe ze in het leven staan, hoe ze aankijken tegen ouder worden en welke wensen en ambities ze hebben, is veel minder bekend. Daarnaast worden mensen met een lage sociaaleconomische status vaak op één hoop gegooid. Terwijl ieder mens een uniek levensverhaal heeft en dit verhaal juist maakt dat iedereen ouder worden anders ervaart. Ik vind het erg interessant om samen met diverse groepen ouderen op zoek te gaan naar antwoord op deze vragen. Dit doe ik in diverse projecten zoals:
- groepsgesprekken met ouderen, NT1-ers (Nederlands als eerste taal. De term kan verwijzen naar de groep volwassenen die Nederlands als moedertaal heeft, en naar het lees- en schrijfonderwijs aan deze groep mensen);
- co-creëren van een gespreksinstrument over ouder worden;
- participatief actieonderzoek naar de rol van de buurt;
- en een cursus over gezond ouder worden middels Meaningful Play. Daarover straks meer.
Je werkt aan een project waarbij ouderen met laaggeletterdheid zelf nauw betrokken worden. Kun je daarover vertellen?
In al mijn projecten probeer ik samen te werken met de doelgroep. Soms in groepsgesprekken of middels individuele interviews, maar we proberen de doelgroep ook breder te betrekken. Bijvoorbeeld tijdens het ontwikkelen van een gespreksinstrument. Dat was een enorm uitdagend, inspirerend en leerzaam traject. Samen met een groepje ouderen met laaggeletterdheid zijn we gaan tekenen, brainstormen en ontwerpen. Uiteindelijk hebben we gezamenlijk een instrument gemaakt dat voor een brede groep ouderen geschikt is, met simpele woorden en illustraties. Daarnaast starten we binnenkort met een cursus Met plezier gezonder oud!, waarbij we nauw samenwerken met ouderen met laaggeletterdheid. We onderzoeken samen of Meaningful Play, ook wel ‘Betekenisvol spelen’ genoemd, een goede manier is om meer te leren over goed en gezond ouder worden.
Meaningful Play of Betekenisvol spelen? Wat is dat?
Betekenisvol spelen is een manier van spelenderwijs leren. We kennen de methode veelal uit onderzoek en in projecten gericht op (kleine) kinderen. Door bijvoorbeeld Minecraft te spelen, ontwikkelt een kind rekenvaardigheden en ruimtelijk inzicht. Dat is een mooie bijvangst bij het spelen. Leren we als volwassenen nog wel spelenderwijs? Of zijn we het spelen verleerd? In ons project Met plezier gezonder oud!, proberen we samen met ouderen met laaggeletterdheid uit of deze vorm van leren ook geschikt is op latere leeftijd. Ouderen met laaggeletterdheid zijn vaak niet gebaat bij traditionele leermethodes of onderwijs. Ze hebben soms een negatieve leerervaring gehad in het verleden of begrijpen lesmateriaal niet goed genoeg. Leren via een (betekenisvol) spel zou hiervoor een oplossing kunnen zijn. In de winter van 2022 zullen de eerste pilots plaatsvinden.
Je deed veel onderzoek naar eenzaamheid. Wat is jou bijgebleven? Of hoe zou je zelf voorkomen dat je eenzaam wordt op latere leeftijd?
Wat mij vooral is bijgebleven uit de onderzoeken naar eenzaamheid, is dat het ons allen kan treffen. Eenzaamheid is een subjectief ervaren gevoel; het is voor iedereen anders. Sommige mensen met een kleine kennissenkring voelen zich helemaal niet eenzaam, terwijl anderen met een druk sociaal leven dit gevoel wel ervaren. Door een divers en betekenisvol netwerk te onderhouden, kun je zorgen dat je eventuele gevoelens van eenzaamheid kunt verlichten. Helemaal voorkomen van eenzaamheid is een utopie, denk ik. Eenzaamheid is soms onvermijdelijk, bijvoorbeeld na het verlies van een geliefde of dierbare. Het is dan vooral belangrijk om over het gevoel te praten en op zoek te gaan naar manieren om het gevoel een plek te geven en afleiding te vinden.
Meer weten of contact opnemen met Miriam? Stuurt u dan een e-mail aan verhage@leydenacademy.nl.