Deze toelichting hoort bij de rubriek ‘Ontpillen met dr. David’ in Zin magazine, februari 2017, met als onderwerp COPD. Bekijk hier de andere onderwerpen die in Ontpillen aan bod kwamen.
Verantwoording en achtergrondinformatie
In Nederland lijden zo’n 600.000 mensen aan COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease).[1] Deze ziekte wordt veroorzaakt door chronische irritatie van de longen, bijna altijd als gevolg van roken. Wat helpt en wat niet?
Wat is het probleem?
Bij COPD zijn de luchtwegen vernauwd (chronische bronchitis) en de fijne tussenschotjes in de luchtblaasjes afgebroken tot grotere slappe luchtblaasjes (longemfyseem). Mensen met COPD zijn snel kortademig en ademen kost hen veel energie. Vooral uitademen door de vernauwde luchtwegen is lastig en gaat gepaard met piepen. Ook hebben mensen met COPD vaak infecties van de longen en een verkoudheid of longontsteking kan bij hen ernstiger verlopen.
Wat doet de dokter?
De dokter meet de ernst van de COPD in vier stadia en zal meestal inhalatiemedicijnen met luchtwegverwijders voorschrijven. Soms geeft de dokter ook ontstekingsremmende pufjes in een inhaler erbij. Vaak worden deze twee medicijnen in één inhaler gecombineerd. Onderzoek toont aan dat ontstekingsremmende medicijnen alleen bij ernstige stadia van COPD nuttig zijn.[2],[3],[4] Toch krijgen vier op de vijf mensen met milde COPD deze medicijnen ook voorgeschreven. Helaas gaan de medicijnen vaak gepaard met bijwerkingen; dunne huid en bloedvaten, botontkalking en een hoger risico op mondinfecties en longontstekingen.[5] Sommige mensen krijgen permanent zuurstof via een zuurstoffles voorgeschreven. Ook dat is alleen zinvol bij ernstige COPD.[6]
Wat kun je zelf doen?
Stop met roken
Het ligt voor de hand, maar het enige dat écht helpt is stoppen met roken. Circa 300.000 mensen hebben een hoog risico op COPD, voor hen is het nog niet te laat. Ook als je al COPD hebt, is stoppen met roken zinvol. Het zal de ziekte niet wegnemen, maar er in elk geval voor zorgen dat de ziekte veel minder snel verslechtert.
Als stoppen met roken niet lukt, probeer dan over te stappen op een e-sigaret. Ondanks berichten dat ook deze nep-rook schadelijk is, zijn ze veel minder ongezond dat normale sigaretten of sigaren.
Snus, snuif- en pruimtabak
Tabak op zichzelf is niet het grootste probleem, het is de wijze van toediening waarbij iemand de tabak tussen de lippen in brand steekt en de rook inademt. In deze rook zitten heel veel schadelijke stoffen. Er zijn ook minder ongezonde toedieningswijzen. Wie het niet lukt om te stoppen met roken, kan eens een alternatief proberen als snuiftabak, pruimtabak of snus. Deze vormen van rookloze tabak kennen ook een licht verhoogd risico op mond- en keelkanker, maar zijn beduidend minder slecht als roken.[7],[8],[9] De gezondste toedieningswijze van nicotine is overigens de nicotinepleister of nicotinekauwgom.
Gratis geld
Wat zou u doen als u vijftig euro op straat zou vinden? Trakteert u zichzelf op iets lekkers voor bij de koffie, een mooie blos bloemen, een goed boek of een avondje uit? Stop met roken en beloon uzelf iedere week met iets leuks voor de vijftig euro die u wekelijks uitspaart.
Train uw longen
U kunt uw longen trainen door ze te gebruiken. Longrevalidatie is een training waarbij lichaamsbeweging centraal staat, aangevuld met voorlichting en ondersteuning. Meer dan 65 onderzoeken komen tot dezelfde conclusie: mensen die aan deze programma’s meedoen voelen zich minder moe, zijn minder kortademig, kunnen meer inspanning leveren en voelen zich in het algemeen beter.[10]
Ademhalingsoefeningen
Ademhalingsoefeningen kunnen helpen om de inspanningscapaciteit te verhogen. De verschillende onderzoeken geven echter geen consistent beeld in het effect op kortademigheid of ervaren gezondheid.[11] Speciale ademhalingsoefeningen om slijm op te hoesten hebben in verschillende onderzoeken gering effect.[12]
Stop indien mogelijk met ontstekingsremmers
Overleg met uw huisarts of longarts of ontstekingsremmers echt nodig zijn. In een onderzoek waarbij mensen met COPD door de longarts werden onderzocht, bleek een kwart probleemloos met ontstekingsremmers te kunnen stoppen.[13]
Voorkom infecties
Voorkom infecties van de luchtwegen. Probeer mensen die ziek of verkouden zijn zoveel mogelijk te vermijden. Laat u vaccineren tegen de griep en zorg voor een goede nachtrust.
Bevorder de luchtkwaliteit
Zorg voor een goede luchtkwaliteit in huis, met weinig irriterende stoffen. Ventileer veel, houd uw huis stofvrij en neem een goede afzuigkap die naar buiten afvoert. Vermijd werkplaatsen en stoffige plekken.
Hoe hou je een gezonde leefstijl vol?
Afvallen, gezonder eten, meer bewegen… we weten dat dit goed voor ons is, maar het is zo moeilijk vol te houden. Herkenbaar? Bij Leyden Academy geloven we niet in dieetboeken en sportschoolabonnementen, maar in kleine aanpassingen in de omgeving die ervoor zorgen dat u onbewust gezondere en actievere keuzes maakt. Elke dag opnieuw. Zo zal je met een kleiner servies minder calorieën gebruiken, terwijl je je even voldaan voelt. Neem een hond en je komt vanzelf aan de dagelijkse lichaamsbeweging, en doet ook nog eens sociale contacten op – ook heel gezond. Een stappenteller aan je pols of op je smartphone zal je motiveren om meer kilometers te lopen.
Meer achtergronden en praktische tips zijn te vinden in het boek Oud worden in de praktijk – Laat de omgeving het werk doen van David van Bodegom en Rudi Westendorp.[14]
Ten slotte…
Wie niet alleen pufjes met luchtwegverwijder maar ook met ontstekingsremmer gebruikt bij milde COPD, doet er goed aan om eens met de huisarts te overleggen of die wel nodig zijn en om te kijken of met aanpassingen in de leefstijl de klachten verlicht kunnen worden. Er staan ook goede adviezen op Thuisarts.[15] Sowieso geldt: stop nooit zomaar met voorgeschreven medicatie, raadpleeg altijd eerst uw huisarts!
Referenties
[1] https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/copd/cijfers-context/huidige-situatie.
[2] Yang IA, Clarke MS, Sim EHA, et al. Inhaled corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2012;7:CD002991.
[3] Ernst P, Saad N, Suissa S. Inhaled corticosteroids in COPD: the clinical evidence. Eur Respiratory J 2015;45(2):525-37.
[4] Gartlehner G, Hansen RA, Carson SS, et al. Efficacy and Safety of Inhaled Corticosteroids in Patients With COPD: A Systematic Review and Meta-Analysis of Health Outcomes.Ann Fam Med 2006;4(3):253-62.
[5] Kew KM, Seniukovich A. Inhaled steroids and risk of pneumonia for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2014;3: CD010115.
[6] Uronis H, McCrory DC, Samsa G, et al. Symptomatic oxygen for non-hypoxaemic chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2011;6:CD006429.
[7] Colilla SA. An epidemiologic review of smokeless tobacco health effects and harm reduction potential. Regulatory Toxicol Pharmacol 2011;65(2):197-211.
[8] Lee P N, Hamling J. Systematic review of the relation between smokeless tobacco and cancer in Europe and North America. BMC Medicine 2009;7(36):1-47.
[9] Piano MR, Benowitz NL, FitzGerald GA, et al. Impact of smokeless tobacco products on cardiovascular disease: implications for policy, prevention, and treatment. Circulation 2010;122:1520-44.
[10] McCarthy B, Casey D, Devane D,et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2015;2: CD003793.
[11] Holland AE, Hill CJ, Jones AY, McDonald CF. Breathing exercises for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2012;10:CD008250.
[12] Osadnik CR, McDonald CF, Jones AP, et al. Airway clearance techniques for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2012;3:CD008328.
[13] White P, Thornton H, Pinnock H, et al. Overtreatment of COPD with Inhaled Corticosteroids – Implications for Safety and Costs: Cross-Sectional Observational Study. PLoS ONE 2013;8(10):e75221.
[14] Westendorp RG, van Bodegom D. Oud worden in de praktijk. Laat de omgeving het werk doen. Atlas Contact, 2015.
[15] https://www.thuisarts.nl/copd/ik-heb-copd.