Marleen Dohmen haar promotieonderzoek bij Leyden Academy richt zich op de samenwerkingsrelatie tussen zorgmedewerkers, verpleeghuisbewoners en hun naasten ten behoeve van goede zorg, en de morele kwesties die zij daarbij tegenkomen. Een waardevol onderzoek, maar ook een onderzoek dat wat vragen oproept.
Wat een interessant onderwerp. Maar zorg moet toch altijd goed zijn. Wat bedoel je precies met goede zorg?
Goede zorg is altijd van belang. Maar wat er precies met goede zorg bedoeld wordt, is niet altijd duidelijk. Want wat voor mij belangrijk is (bijvoorbeeld lekker eten), hoeft voor de buurman niet net zo belangrijk te zijn. Bovendien kan datgene wat ‘goed’ is ook per situatie verschillen. Wat op het ene moment van belang is, speelt op het andere moment een minder grote rol. En waar je van de ene persoon graag een knuffel krijgt, voer je met de ander misschien liever een goed gesprek. De definitie van goede zorg is dus niet alleen voor iedereen anders, maar ook nog eens afhankelijk van de context en van de relaties tussen de betrokkenen.
Kan je een voorbeeld geven waar zorgmedewerkers, bewoners en naasten tegenaan kunnen lopen?
Een voorbeeld is een situatie waarin een dochter op bezoek komt bij haar vader en graag wil dat haar vader voor dat bezoek uit bed wordt gehaald, terwijl de zorgmedewerker dit te belastend voor de bewoner vindt. Beiden hebben op zo’n moment het beste voor met de bewoner, maar hun vertrekpunten zijn anders, wat zorgt voor spanning. De medewerker kijkt vanuit haar rol als zorgverlener en richt zich met name op het welzijn van de bewoner. Vanuit de gezondheidszorgethiek is dat logisch. Daar draait het maar om één persoon, namelijk degene die zorg ontvangt. De dochter is meer bezig met het contact met haar vader. Dat kunnen we duiden aan de hand van de familie-ethiek. In families draait het niet om één persoon, maar juist om het gezamenlijk in stand houden van de onderlinge banden. Met mijn onderzoek hoop ik meer inzicht te krijgen in dit soort onderliggende beweegredenen, om zo te komen tot een betere (samenwerkings)relatie tussen medewerkers, bewoners en naasten.
Hoe vindt dat wat je onderzoekt zijn weg naar de praktijk?
De verhalen van medewerkers, bewoners en naasten over hun ervaringen met zorg zijn een belangrijke bron van informatie voor zorgorganisaties. Toch worden deze verhalen niet altijd gedeeld, laat staan vastgelegd. Daarom hebben we binnen het speerpunt Betekenisvol de narratieve methode Ervaringen Centraal ontwikkeld, die handvatten biedt om ervaringen te verzamelen, structureren, delen en duiden. Samen met kennisorganisatie Vilans, Maastricht University, Tilburg University en Erasmus University bundelen we kennis over deze en andere narratieve methoden voor kwaliteitsverbetering in de verpleeghuiszorg. Verder werken we met verpleeghuisorganisatie Topaz samen aan het project Samen werken aan liefdevolle zorg. Dit is een participatief actieonderzoek, waarin medewerkers, bewoners en naasten aan de slag gaan om manieren te ontwikkelen om hun samenwerkingsrelatie te verbeteren. Door te kijken naar de samenwerking in de driehoek en daar met elkaar over in gesprek te gaan, leren zij meer over elkaars perspectief. Dit maakt nu al een groot verschil in het contact en draagt bij aan wederzijds begrip.
Tot slot een persoonlijke vraag, wat spreekt je aan bij het werk dat je doet en de doelgroep waarvoor je dit doet?
Wat mij het meest aanspreekt, is de ruimte die er is om in gesprek te gaan met de mensen om wie het gaat; met zorgmedewerkers, verpleeghuisbewoners en hun naasten. Deze groep mensen wordt niet altijd voldoende gehoord door degenen die het voor het zeggen hebben. Terwijl juist zij bij uitstek weten wat er nodig is. Op persoonlijk vlak heb ik ervaren hoe iemand die dichtbij staat wegens ziekte paternalistisch wordt benaderd of juist wordt vermeden. Het ongemak van anderen om met kwetsbaarheid om te gaan, kan voor pijnlijke situaties en afstand zorgen. Hetzelfde zie ik ook wanneer het oudere mensen betreft: zij worden vaak bij voorbaat niet serieus genomen of worden erg voorzichtig behandeld omdat anderen vooral hun kwetsbaarheid zien en niet de persoon die ze zijn. Ik zet me er dan ook graag voor in dat we ouderen serieuzer gaan nemen, en dat we tegelijkertijd lichter en luchtiger met elkaar om durven te gaan.
Wilt u meer weten over het promotieonderzoek van Marleen? Neem dan contact met haar op via dohmen@leydenacademy.nl.