Twee dagen vol ontroering, ontmoeting en inspiratie. Dat was het Arts & Health-festival dat Leyden Academy organiseerde in het Museum van de Geest in Haarlem. Zorgverleners, kunstenaars, onderzoekers en ervaringsdeskundigen kwamen samen met één gedeelde missie: laten zien hoe muziek en kunst wezenlijke onderdelen zijn van dementiezorg.
Eén beeld zegt meer dan duizend woorden.
Klik hier voor een overzicht van alle foto’s.
Alle foto’s zijn gemaakt door Bastiaan van Musscher Fotografie.
Van improvisatie tot laatste ademtocht
Het festival opende met inspirerende voorbeelden uit de praktijk. Embrace Nederland liet zien hoe professionele musici en zorgmedewerkers samen via improvisatie muziek structureel verweven in de zorgpraktijk. Het Amsterdamse Genetic Choir toonde met hun project Stem&Luister hoe klank en ademhaling contact mogelijk maken met mensen die niet langer verbaal communiceren. “Taal is te zwart-wit,” aldus artistiek leider Thomas Johannsen. Bijzonder ontroerend was de film Beyond Words (bekijk hier de trailer), waarin zichtbaar werd hoe ogenschijnlijk kleine klanken – een zucht, een toon, een trilling – betekenis kunnen dragen. Een zanger die rustig meebeweegt met het ademritme van een oudere vrouw, zachte geluiden die aansluiten op haar gezichtsuitdrukking. Geen script, alleen pure connectie.
Diva Dichtbij bracht hartstocht en empathie door livemuziek naar mensen met dementie. Professionele zangers creëren intieme momenten van contact door bekende liederen te zingen die aansluiten bij het levensverhaal van bewoners. “Het is alsof je even thuis bent, in een lied dat je kent.” De eerste dag werd afgesloten door de Bedside Singers, vrijwilligers die a capella troostliederen zingen aan het bed van mensen in hun laatste levensfase. “We zingen geen afscheid, maar aanwezigheid,” vertelden zij over hun werk.
foto: Diva Dichtbij
Van theorie naar praktijk
De tweede dag stond in het teken van verdieping en duurzame verandering. Na de interactieve dansvoorstelling MIST van choreograaf Manouk Schrauwen, waarin het publiek letterlijk en figuurlijk in beweging kwam, volgden vijf praktische workshops. Deelnemers maakten kennis met stemimprovisatie, het Daily Dose of Music-programma, poppenspel in de zorg, Care Aesthetics en inclusieve dansprojecten voor oudere vrouwen met een migratieachtergrond. “Wie geen plek heeft in de zorg, vindt soms een plek in de dans.”, aldus een van de workshopleiders.
foto: dansvoorstelling MIST – Manouk Schrouwen
Leidse Lintje voor levenskunstenares
Een hoogtepunt was de uitreiking van het Leidse Lintje aan Rita Perez (87), een levenslustige dame die laat zien hoe kunst past bij een vervuld leven op latere leeftijd. Zij doet enthousiast mee aan het project Generatie Mixer op een Leidse basisschool en participeerde in onderzoek onder leiding van een theatermaakster.
foto: Rita Perez krijgt het Leydse Lintje uitgereikt door Danielle Swart en GerdaLentenHavertong
Structurele verandering nodig
Tijdens het symposium werd het rapport ‘Kunst en Migrantenouderen’ overhandigd aan Niels Groeneweg van het ministerie van VWS. “Kunst moet geen extraatje zijn, maar normaal onderdeel van het dagelijkse leven van ouderen,” benadrukte hij. Duitse muziektherapeut prof. dr. Jan Sonntag sprak in zijn keynote over zijn Atmosphärenkonzept en de noodzaak van sfeer, aandacht en kunst binnen dementiezorg. Het panelgesprek met vertegenwoordigers van VWS, ActiZ, Hogeschool Utrecht en verschillende kunstinitiatieven mondde uit in een duidelijke conclusie: kunst en muziek verdienen een vaste plek in de zorgstructuur – niet tijdelijk, maar permanent.
foto: Uitreiking rapport
Melodie voortzetten
Het festival eindigde niet als slot, maar als start van iets groters. Tijdens de netwerkborrel werden plannen gesmeed en contacten gelegd. De afgelopen dagen toonden de kracht van muziek en kunst als vorm van zorg – niet als bijzaak, maar als iets wezenlijks. Van wiegelied tot dans, van ademhaling tot klank: deze vormen van expressie brengen mensen dichter bij elkaar, voorbij ziekte of beperking. Het Arts & Health-festival bewees dat contact, verwondering en betekenis mogelijk blijven in elke fase van het leven.
De eerste tonen zijn gezet, nu de melodie voortzetten.
Het Arts & Health festival werd georganiseerd door Leyden Academy on Vitality and Ageing en het Jo Visser fonds.