Wat kunnen zorgprofessionals leren van hun dagelijkse praktijkervaringen? In haar project ‘Leren van ervaringen’ onderzoekt Charlotte van den Eijnde hoe morele vraagstukken in de zorg bijdragen aan de ontwikkeling van zowel studenten als professionals.
Als wetenschappelijk onderzoeker bij Leyden Academy richt Charlotte van den Eijnde zich op de morele ontwikkeling van zorgprofessionals. Met een achtergrond als ergotherapeut en socioloog benadrukt zij het belang van het omgaan met de dagelijkse ethische dilemma’s waarmee zorgverleners geconfronteerd worden. “Zorgprofessionals staan dagelijks voor vraagstukken waarbij ze moeten afwegen wat het juiste is om te doen,” legt Van den Eijnde uit. “Deze ‘morele’ vraagstukken gaan niet alleen over grote thema’s zoals leven en dood, maar zitten juist vaak in alledaagse situaties. Bijvoorbeeld: wat zeg ik tegen een bewoner die steeds naar haar overleden man vraagt? Of: hoe geef ik iemand die vaak valt toch voldoende vrijheid?” Uit onderzoeken weten we dat het belangrijk is voor de kwaliteit van zorg én het werkplezier van medewerkers dat er aandacht en ruimte voor het stilstaan bij ervaringen, voor bezinning en reflectie.
In het project onderzoekt Van den Eijnde samen met Marianne Schouwstra (projectleider Leerhuis mboRijnland) hoe het werken met ervaringen uit hun stagepraktijk kan bijdragen aan de morele ontwikkeling van verpleegkundestudenten. Praktijkervaringen brengen de perspectieven, dilemma’s en waarden van de zorgpraktijk tot leven. Door deze ervaringen centraal te stellen in het onderwijs, kunnen ze studenten helpen om:
- Bewuster om te gaan met ethische dilemma’s
- Beter in te spelen op complexe situaties in de praktijk
- Zelfverzekerder te worden in hun rol als zorgprofessional
Het Leerhuis: waar theorie en praktijk samenkomen
Het onderzoek vindt plaats binnen het Leerhuis van mboRijnland, een innovatieve leeromgeving waar praktijk en theorie op één locatie worden gecombineerd. Studenten volgen dagelijks zowel praktijk als onderwijs binnen dezelfde zorginstelling. Deze aanpak zorgt voor een sterke verbinding tussen theorie en praktijk, en biedt daarmee een ideale setting voor onderzoek en het ontwikkelen en evalueren van innovatieve leermethoden.
De unieke structuur van het Leerhuis biedt diverse voordelen:
- Directe koppeling tussen praktijk en theorie, waardoor studenten praktijkervaringen meenemen naar de lessen
- Ruimte voor reflectie, waarin studenten morele vraagstukken bespreken met docenten en begeleiders
- Flexibiliteit in lesopbouw, waardoor nieuwe methoden en inzichten direct toegepast kunnen worden
De spin in het web
Van den Eijnde heeft in haar werk als onderzoeker niet alleen ervaring in de verpleeghuiszorg, maar ook in de thuiszorg. “Wat mij vooral is bijgebleven, is hoe essentieel de thuiszorg is. Thuiszorgprofessionals zijn vaak de spin in het web voor mensen in de wijk. De zorgrelatie duurt vaak jaren, en in die tijd zijn zij een belangrijke schakel in het netwerk rondom degene voor wie ze zorgen.”
Het werk in de thuiszorg omschrijft ze als complex en veelzijdig: “Je werkt samen met mantelzorgers en andere zorgverleners, bent er voor iemand die zich eenzaam voelt of gewoon even zijn verhaal kwijt wil, regelt soms zaken in het huishouden en voert ook medische handelingen uit. De kern is dat je werkt vanuit de relatie met de persoon zelf, zo draag je echt bij aan het thuisgeluk van mensen.”
Deze ervaring heeft mede geleid tot de videoreeks ‘Thuisgeluk‘, waarin ongeveer twintig authentieke situaties zijn vastgelegd bij oudere mensen die thuiszorg ontvangen. De filmpjes, van maximaal twee minuten, tonen voorbeelden van liefdevolle zorg en zijn bedoeld om te inspireren en in te zetten in het onderwijs.
Bouwen aan een veerkrachtige zorgsector
Door studenten te ondersteunen in hun morele ontwikkeling hopen we te bouwen aan een generatie zorgprofessionals die goed voorbereid zijn op de complexe uitdagingen in de praktijk. “Dit vergroot niet alleen hun veerkracht en zelfvertrouwen, maar draagt ook bij aan een duurzame zorgsector waarin professionals worden behouden,” aldus Van den Eijnde.
In haar promotieonderzoek richt zij zich specifiek op het gebruik van praktijkervaringen voor moreel leren. Ze onderzoekt hoe moreel leren in de praktijk tot stand komt en, nog belangrijker, welke praktische handvatten hieruit kunnen worden gehaald om moreel leren binnen zorg en onderwijs te bevorderen.
Dit project is een samenwerking tussen het practoraat ‘welzijn en zorg’ van MBO Rijnland en Leyden Academy, en mede mogelijk gemaakt door financiering van het Jo Visser fonds. Het Leerhuis is een samenwerking tussen zorgpartners Midden-Holland en het CIV Welzijn & Zorg.
Wilt u meer weten over dit project of bent u geïnteresseerd in de methoden? Neem contact op met Charlotte van den Eijnde.