“Zelfsturing is geen hype, maar een trend.” Met deze vaststelling opende Ben Wenting van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken de jaarlijkse alumnibijeenkomst van de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg op maandag 12 juni 2017. Een inventarisatie vooraf onder oud-deelnemers leek inderdaad aan te geven dat het onderwerp in de (ouderen)zorg hoog op de bestuursagenda’s staat. Wenting zette uiteen hoe zelfsturing werkt en wat de randvoorwaarden zijn voor een succesvolle invoering. In de daaropvolgende discussie volgde geen lofzang op zelfsturing, maar een eerlijke uitwisseling van lessen, inzichten en dilemma’s door de circa dertig aanwezigen.
Meer levensplezier en werkplezier
Twee oud-deelnemers van de executive leergang kregen de gelegenheid om hun eigen ervaringen uitgebreider met de groep te delen. Wim Driesse, oud-bestuurder van CuraMare in Dirksland, gelooft zeker in het concept maar ziet ook dat veel organisaties meelopen in de trend en soms niet goed doordacht tot uitvoering overgaan. Hierdoor ontstaan behoorlijke risico’s op verwarring en een hoger ziekteverzuim, met als gevolg verlies aan kwaliteit en doelmatigheid. Lies Zuidema (zie foto), bestuursvoorzitter van Brentano in Amstelveen, heeft zelf positieve ervaringen met zelfsturing, of ‘zelforganisatie’ zoals zij het liever noemt. Werk vanuit een heldere visie, toon als bestuurder lef en geef je teams “vertrouwen, aandacht en liefde”. Cliënten, familie, medewerkers: ieder mens is uniek en dit vraagt dus ook om een verschillende aanpak. Volgens Zuidema kan zelforganisatie bij uitstek de benodigde ruimte creëren om – binnen zekere kaders – samen te bepalen hoe de zorg eruit komt te zien. Dit kan het levensplezier én werkplezier vergroten.
Rol bestuurder verandert totaal
Onderwerp van discussie was het samenspel tussen team, coach en manager. Een heldere en consequent doorgevoerde rolverdeling is volgens Wenting cruciaal voor het welslagen van zelfsturing. Zo kan een manager niet ook coach zijn; die petten zijn onverenigbaar. De eerste stap bij invoering zou moeten zijn dat het bestuur of managementteam een eigen visie op zelfsturing ontwikkelt en bedenkt wat het voor henzelf betekent. Zoals een deelnemer het verwoordde: “Je baan als bestuurder verandert totaal. Dat moet je leuk vinden.” Daarbij zal niet iedereen binnen de teams mee willen of kunnen. Wenting: “Er zullen altijd mensen zijn die de boel vertragen en mensen die te hard lopen. Van de middengroep moet je het hebben.” Zuidema kreeg ten slotte de vraag of de zorg bij Brentano is verbeterd sinds de overgang naar zelforganisatie. “Ik denk dat het eerst leuker wordt, dan beter,” besloot zij. Een deelnemer viel haar bij: “Ja, het leidt tot dilemma’s en confrontaties. Maar die had je voorheen ook, toen kwamen ze alleen niet boven water.”
Meer informatie over de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg vindt u hier.