In elke kwartaalnieuwsbrief van Leyden Academy introduceren we één van onze wetenschappelijke stafleden aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. In deze editie vertelt Tineke Abma over haar keuze om Amsterdam te verruilen voor Leiden en het nieuwe onderzoek dat zij leidt naar de waarde van kunst in de langdurige zorg.
Wat was de belangrijkste reden voor jouw overstap naar Leyden Academy?
“Ik heb altijd een bijzondere interesse gehad in het welbevinden, de zorg voor en de participatie van oudere mensen, en heb hier ook veel onderzoek naar gedaan. Er is een ingewikkeld maar boeiend spanningsveld tussen onze bevolking die steeds ouder wordt en het alomtegenwoordige ideaal van jeugdigheid. Bij Leyden Academy kan ik mij hier verder in verdiepen; bij VUmc verdeelde ik mijn aandacht ook over andere doelgroepen. Naast verdieping vind ik hier ook verbreding, omdat ik leiding mag geven aan een multidisciplinair instituut waar we met diverse academische disciplines samenwerken: van artsen tot psychologen, van filosofen tot sociaal antropologen. Onmisbaar om samen de complexiteit van de vergrijzing te kunnen doorgronden en praktijkgericht en participatief onderzoek te doen om de kwaliteit van leven van ouderen te verbeteren.”
Waar is wat jou betreft de grootste winst te behalen?
“Ondanks alle goede bedoelingen, wordt er nog steeds vooral over ouderen gepraat in plaats van met ouderen. Het zit in het dna van Leyden Academy om in de onderzoeken en projecten echt de stem en het perspectief van oudere individuen als vertrekpunt te nemen, en dat heeft mij ook altijd gedreven in mijn wetenschappelijke werk. Als het gaat om het betrekken van oudere burgers in zorg, beleid en onderzoek, is er nog een wereld te winnen. Ik heb heel veel zin om hier met het team een steentje aan bij te dragen.”
Leyden Academy en Amsterdam UMC gaan samen onderzoek doen naar kunst in de langdurige zorg. Hoe krijgen ouderen hierin een stem?
“Voor mij is deze samenwerking heel bijzonder, gezien mijn verbondenheid met beide instituten. In het onderzoek gaan we kijken hoe we de waarde van kunstinitiatieven in de langdurige zorg wetenschappelijk kunnen onderbouwen, om deze zo een stevigere basis te geven. Naast onderzoekers met verschillende wetenschappelijke achtergronden, maken kunstenaars deel uit van het projectteam en natuurlijk ook senioren, om er scherp op te zijn dat het perspectief van ouderen in alle fasen wordt meegenomen. Vorige week kwamen we voor het eerst met het team bijeen. We brainstormden over de vraag wat kunst en creativiteit ouderen te bieden hebben. Een paar uitspraken die me zijn bijgebleven: ‘kunst brengt mensen samen’, ‘het is een universele taal om betekenis te geven’ en ‘je kunt er pijnlijke, onzegbare ervaringen in uiten’. We voelen allemaal dat kunst en creativiteit in de ouderenzorg van onschatbare waarde kunnen zijn, maar die waarde is nog niet zo eenvoudig in kaart te brengen. Een mooie uitdaging waar we graag onze tanden in zetten.”
Tineke Abma is op 1 december 2019 gestart als directeur-bestuurder van Leyden Academy, als opvolgster van Joris Slaets die per dezelfde datum met pensioen is gegaan. Meer informatie over het onderzoek Kunst in de langdurige zorg vindt u hier.