beeldvorming Archieven - Pagina 2 van 2

Jolanda Lindenberg en Erik Scherder in podcast NieuwLicht

02-01-201908-05-2019leydenacademy

“We worden fitter oud, we willen en we kunnen steeds meer. Maar we hebben onze levensloop hier nog niet op ingericht.” Jolanda Lindenberg van Leyden Academy ging bij NieuwLicht Café in gesprek over zinvol en gelukkig ouder worden, met hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder, gespreksleider Tijs van den Brink en een betrokken publiek. Vragen die aan bod kwamen: we worden met z’n allen steeds ouder, maar is er voldoende maatschappelijke ruimte voor ouderen? Hoe kunnen we de extra levensjaren betekenisvol invullen? Hoe kijken we naar het ouder worden en hoe beïnvloedt die beeldvorming een goede oude dag? De talkshow van 55 minuten is als geheel opgenomen en kan nu als podcast worden beluisterd.

NieuwLicht is het interactieve opinieplatform van de EO. Beluister de podcast op Spotify, iTunes of via de NPO-webplayer: https://buff.ly/2Q6ZjDi

Gezocht: ouderen voor een groepsgesprek over ouder worden in deze tijd

19-03-201825-04-2019leydenacademy

Voor een groepsgesprek over ouder worden in deze tijd zijn we op zoek naar personen van 67 jaar en ouder. Het gesprek gaat over de vraag hoe zij zich voelen in deze tijd. Hoe ervaren zij het ouder worden? Welke rol spelen ze en willen zij spelen in hun familie en omgeving? Wat verwachten zij van anderen?

Bent u 67 jaar of ouder en zou u willen deelnemen? Dan nodigen we u graag uit voor een groepsgesprek op vrijdag 23 maart van 14.00-16.30 uur in het Ramada Apollo hotel, Staalmeesterlaan 410 in Amsterdam of op donderdag 29 maart van 10.00-12.30 uur in congrescentrum La Vie, Lange Viestraat 351 in Utrecht. Een groepsgesprek duurt ongeveer 2,5 uur. Uiteraard ontvangt u een kopje koffie of thee en wat lekkers, alsmede een vergoeding van € 25,00. De gegevens worden anoniem en vertrouwelijk behandeld.

Mocht u iemand kennen die (ook) in dit plaatje past, dan zouden we het bijzonder waarderen als u deze oproep doorstuurt.

Deze groepsgesprekken vinden plaats in opdracht van stichting RCOAK en fonds Sluyterman van Loo en wordt uitgevoerd door Leyden Academy, alledrie organisaties die zich inzetten voor het welbevinden van ouderen. De onderzoeksresultaten zullen bijdragen aan het opzetten van projecten waardoor ouderen zich (nog) meer thuis kunnen voelen in deze tijd.
Als kennisinstituut verricht Leyden Academy onderzoek, geeft onderwijs en ontwikkelt innovaties gericht op vitaliteit en veroudering. We vinden het daarbij belangrijk dat de kennis die we opdoen, zijn weg vindt naar het dagelijks leven van oudere mensen. Dit alles doen wij niet alleen voor, maar juist ook graag mét ouderen.

Voor meer informatie, overige achtergronden/locaties en vragen of om aan te melden kunt u contact opnemen met Jolanda Lindenberg via e-mail of tel. 071-5240960.

“Dit is het tijdperk van de emancipatie van de oudere”

12-01-201808-05-2019leydenacademy

In 2019 is meer dan helft van de Nederlandse volwassenen vijftig jaar en ouder. In de meeste gemeenten in het land is dit al het geval, aldus hoofddemograaf Jan Latten van het Centraal Bureau voor de Statistiek in het Algemeen Dagblad. “Dat weten we allemaal ook wel, want dat is al vaak gezegd. Maar nu gaan we het merken, voelen en zien.” Gaan we ook veranderingen ervaren in de beeldvorming over ouderen en ouderdom?

Aanleiding voor de berichtgeving in het Algemeen Dagblad op 12 januari 2018 is de succesvolle televisieserie Het geheime dagboek van Hendrik Groen, waarin de hoofdpersonen vrijgevochten senioren zijn die zich niets laten wijsmaken. Staan die model voor de nieuwe generatie ouderen? Jolanda Lindenberg, antropologe en onderzoeker bij Leyden Academy, ziet zeker een verschil tussen de babyboomers die nu met pensioen gaan en de generatie die hen is voorgegaan. “De babyboomers hebben meer geld, zijn gewend hun eigen keuzes te maken en zijn hartstikke mondig.” Latten voorspelt zelfs “het tijdperk van de emancipatie van de oudere.” Of de beeldvorming over ouderen en ouder worden ook zo snel verandert, betwijfelt Lindenberg: “We hebben te maken met diep ingesleten vooroordelen; onbewuste processen die zich moeilijk laten veranderen.”

U leest het volledige artikel op de website van het Algemeen Dagblad.

Opiniebijdrage Trouw: Straks jokken we er trots een paar jaartjes bij

18-02-201708-05-2019leydenacademy

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen stelt dagblad Trouw wekelijks een thema centraal op de opiniepagina’s, onder de noemer ‘De Derde Kamer’. Organisaties worden in deze rubriek uitgenodigd om de nieuwe Kamer en het nieuw te vormen kabinet van advies te voorzien.

Op zaterdag 18 februari 2017 stond de rubriek in het teken van het thema ‘jong en oud’, solidariteit tussen generaties. Marieke van der Waal en Jolanda Lindenberg leverden een bijdrage over het verbeteren van de beeldvorming over ouderen en oud worden.

U kunt het artikel teruglezen op de website van Trouw of via Blendle. De integrale tekst van de opiniebijdrage vindt u hieronder.

Straks jokken we er trots een paar jaartjes bij

Steun initiatieven om generaties als vanzelf bijeen te brengen, stellen Marieke van der Waal en Jolanda Lindenberg voor.

“I am 140 years old,” zei Kofi met een grijns van oor tot oor tegen onze collega die veldwerk deed in Noord-Ghana. Deze dorpsoudste had ongetwijfeld een respectabele leeftijd bereikt, maar dit leek toch wat ruim ingeschat… Feit is dat ouderen in Ghana er gerust een paar jaartjes bij jokken.

Ouderdom wordt er geassocieerd met wijsheid en in plattelandsgemeenschappen genieten de alleroudsten respect, aanzien en status. In Nederland liften en botoxen we liever wat jaartjes weg. Als je aan mensen in het Westen vraagt wat ze het liefste willen als ze oud worden, dan is het antwoord dan ook vaak: jong blijven.

Uit een recente inventarisatie van studies in binnen- en buitenland naar de beeldvorming rondom ouderen, komt een opvallend zwart-wit beeld naar voren. We vinden ouderen ofwel warm en wijs, ofwel zwak en zielig. Een harde tweedeling die ook in de verkiezingsretoriek weerklinkt: het gaat enerzijds over ouderen als koopkrachtige profiteur en anderzijds over ouderen als kostenpost of slachtoffer. En vooral over de meest kwetsbare mensen in onze verpleeghuizen.

Onschatbare waarde
Je hoort weinig over de grote groep ouderen die met hun ervaringen, vrijwilligerswerk en mantelzorg van onschatbare waarde zijn voor onze samenleving. De tweedeling doet ook geen recht aan de werkelijkheid. Elk ouder wordend mens krijgt te maken met slijtage van het lijf, maar dit hoeft op geen enkele wijze te betekenen dat iemand met beperkingen de samenleving niets meer te bieden heeft. We ontmoeten voortdurend inspirerende mensen, jong én stokoud, die bewijzen dat vitaliteit en veerkracht los staan van iemands gezondheid en kalenderleeftijd.

Hoe kunnen we die beeldvorming positiever kleuren? Hier is ook internationaal nog weinig onderzoek naar gedaan, maar over één ding lijkt de wetenschap het eens: diepgaand, persoonlijk contact is de meest effectieve interventie om wederzijds begrip en waardering te vergroten. Het is dus zaak om vol in te zetten op ontmoetingen tussen jong en oud.

Gelukkig zijn er talloze Nederlandse (burger)initiatieven die het contact tussen generaties bevorderen. Zoals Levensles, waarin scholieren en ouderen samen met een frisse blik kijken naar (het werken in de) ouderenzorg. Of Act Your Age, dat jong en oud samenbrengt op de dansvloer. Ali B doet hetzelfde in Op Volle Toeren, met jonge rappers en door de wol geverfde Nederlandstalige artiesten.

Er zijn ook steeds meer vernieuwende woonvormen, zoals de studenten die op kamers wonen in woonzorgcentrum Humanitas in Deventer en woongemeenschap Eikpunt in Lent, met meerdere generaties onder één dak.

Opbloeien
Dit soort initiatieven verdienen alle steun van overheidswege: breng jong en oud bijeen en laat hun talenten en mogelijkheden opbloeien. Zorg daarnaast dat die ontmoetingen als vanzelf ontstaan door bijvoorbeeld nieuwe wijken in te richten op contact tussen buurtbewoners.

Plaats jonge en oudere mensen niet aan de rand van de samenleving, zoals zo vaak is gebeurd met ‘aanleunwoningen’, verzorgingshuizen en studentenwoningen. Maak parken vriendelijk voor jong én oud en creëer ontmoetingsplekken zoals een kinderdagverblijf in een woonzorgcentrum of buurthuis.

Neem ook belemmeringen weg voor oudere mensen die maatschappelijk actief willen blijven, betaald of onbetaald. Geef hen alle kansen om tot op hoge leeftijd midden in de gemeenschap te staan. Dit schept ook kansen voor de samenleving als geheel, want veel wijsheid, kennis en ervaring blijven nu onbenut. Laten we ernaar streven dat we er in Nederland straks trots een paar jaartjes bij jokken in plaats van de eeuwige jeugd na te streven.

Marieke van der Waal is directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing en ILC Nederland
Jolanda Lindenberg is onderzoeker bij Leyden Academy on Vitality and Ageing

Lezing Martijn van Oorschot: beeldvorming over ouderen in de wereld

08-02-201725-04-2019leydenacademy

Op dinsdag 7 februari 2017 was dr. Martijn van Oorschot te gast bij Leyden Academy om een lezing te verzorgen tijdens een scientific lunch met als onderwerp ‘beeldvorming over ouderen in de wereld’. Van Oorschot promoveerde als cultureel antropoloog bij hoogleraar sociale wetenschappen Arie de Ruijter aan de Universiteit van Tilburg en woont en werkt tegenwoordig in Amsterdam en Sao Paulo, Brazilië. Naast zijn adviespraktijk is hij kunstenaar met exposities in binnen- en buitenland.

Volgens Van Oorschot staan we in Nederland en wereldwijd aan de vooravond van een paradigma shift, nu we steeds ouder worden en het aandeel 75-plussers in de bevolking groeit. We hebben hier nog niet de juiste woorden en beelden bij gevonden. Er zijn in dit verband wonderbaarlijke verschillen in de wereld, op basis van onder meer cultuur, religie en familie. Zo geeft de overheid in Cambodja volgens Van Oorschot geen euro uit aan ouderenzorg; in Nederland gaat hier zo’n 17 miljard euro in om.

Van Oorschot en zijn team van wetenschappers en kunstenaars hebben over de hele wereld oudere mensen geïnterviewd en geportretteerd, zoals mevrouw Rowshan Ara Chowdhury uit Bangladesh, hierboven op de foto met haar kleindochter Alia Kamal. De portretten worden gebundeld in het project Elderly of the World. Daarnaast werkt het team aan een festival dat voor najaar 2017 gepland staat.

Beeldvorming ouder worden en ouderen

In de media en bij het brede publiek is er een groeiende aandacht voor de beeldvorming rondom ouderen en ouderenzorg. Wat zijn onze beelden bij het ouder worden, hoe kijken we naar oudere mensen en hoe zien zij zichzelf? Er bestaan in onze samenleving veel bewuste en onbewuste positieve en negatieve vooroordelen. We onderzoeken welke wensen en ambities ouderen zelf hebben en hoe zij denken over ouder worden. Daarnaast willen we de beeldvorming over ouderen en ouderenzorg beter begrijpen. We onderzoeken ook hoe we de beeldvorming kunnen beïnvloeden om zo bij te dragen aan een goede oude dag.

Beeldvorming over ouderen
Op verschillende manieren onderzoeken we de beeldvorming over ouderen. Twee literatuurstudies vormen de achtergrond van het onderzoek dat we nu doen. In samenwerking met stichting RCOAK en fonds Sluyterman van Loo hebben we een literatuuronderzoek uitgevoerd naar de (inter)nationale beeldvorming over ouderen en de mogelijkheden om deze positief te beïnvloeden. Internationaal – van China tot Nederland en van Spanje tot Brazilië – zijn er opvallend veel overeenkomsten in de beelden die we met ouderen associëren; enerzijds afhankelijk en incompetent, anderzijds wijs en warm. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft Jolanda Lindenberg in 2019 het wetenschappelijke rapport Beeldvorming van ouderen geschreven. In navolging van dit onderzoek voert Belia Schuurman met steun van het Jo Visser fonds een onderzoek uit naar de impliciete beelden die jongeren en ouderen hebben over ouderen.

Self-ageism
Niet alleen de omgeving, maar ook ouderen zelf spelen hierbij een belangrijke rol en hun beeld van ouderen is niet veel positiever dan andere leeftijdsgroepen. Het beeld dat ouderen zelf hebben van hun leeftijdsgenoten en hun levensfase is bepalend voor de wijze waarop wij het ouder worden zien en ervaren. Dit beeld van ouderen over ouderen zelf is ook onderzocht in een Europese studie in vier landen aan de hand van vragenlijsten. Niet alleen de beelden, maar ook de woorden waarmee we over en met ouderen spreken zijn hierbij van belang. Daarom is er ook verder onderzoek gedaan naar de manier waarop we ouderen aanspreken aan de hand van brieven naar gepensioneerden in samenwerking met stichting Radius en gemeente Leiden. De bevindingen tonen vooral dat ouderen zelf afstand nemen van oud-zijn, bijvoorbeeld door te vertellen over dat ze ‘nog’ fit zijn, of ‘nog’ werken. Deze tussen ruimte, liminale fase, koesteren ze omdat het hen de ruimte geeft afstand te nemen van hun leeftijdsidentiteit en andere identiteiten naar voren te brengen.

In gesprek over ageism
Op basis van ons onderzoek kunnen we interactieve seminars organiseren waarin we in gesprek gaan over ageism, met colleges over de laatste inzichten en workshops die u uitdagen en ondersteunen om het anders aan te pakken. Samen werpen we een frisse blik op thema’s die samenhangen met vergrijzing in onze samenleving. Wilt u inzichten opdoen en reflecteren over het ouder worden en een bewuste blik op beeldvorming? Laat het ons weten!

Meer weten over dit onderwerp? Neem contact op met Jolanda Lindenberg.