Vitaal Archieven - Pagina 2 van 8

PEP-talk David van Bodegom over fit en vitaal oud worden

03-08-202103-08-2021leydenacademy

Bestaat er een wondermiddel om fit en vitaal oud te worden? In een nieuwe PEP-talk vertelt David van Bodegom, verouderingswetenschapper bij Leyden Academy en hoogleraar Vitaliteit aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), over de invloed van meer bewegen en minder stilzitten tijdens de gewone dagelijkse bezigheden. Daarnaast heeft de omgeving waarin je leeft grote invloed op hoe gezond je blijft, volgens David. Hij deed zijn inzichten op tijdens jarenlang veldwerk op het platteland van Ghana. In dat land komen ouderdomsziekten als diabetes en hart- en vaatzieken bijna niet voor. Door hun leefstijl worden Ghanezen vaak gezonder oud dan mensen in Nederland. Hoe dat komt, legt David uit in deze video in de reeks PEP-talks van het LUMC.

Wetenschap voor niet-wetenschappers
De gezondheid van mensen in de regio is een speerpunt van het LUMC. Daarom organiseert het academisch ziekenhuis sinds 2019 PEP-talks, waarin wetenschappelijk onderzoek toegankelijk wordt gemaakt voor niet-wetenschappers. Elke maand doet een wetenschapper een boekje open over zijn of haar vakgebied. Bekijk bijvoorbeeld ook de recente PEP-talks van Hanno Pijl over gezonde voeding en Eline Slagboom over waarom sommige mensen heel oud worden.

U vindt de video (10 min.) van David van Bodegom hieronder, via op het YouTube-kanaal van het LUMC:

Vraag het onze wetenschappers: hoe schadelijk zijn de dagelijkse borrels of biertjes?

15-06-202114-06-2021leydenacademy

In de videoserie Vraag het onze wetenschappers beantwoorden we ingezonden vragen over vitaal en betekenisvol ouder worden. In de vijfde aflevering geeft hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom antwoord op de vraag die Evelien Mazeland ons stuurde: ‘Hoe schadelijk zijn de dagelijkse borrels of biertjes?’.

U kunt de video (4 minuten) bekijken op YouTube. Hieronder vindt u achtergrondinformatie en lees- en kijktips.

Alcohol is ongezond, ook één glas
David vertelt in de video dat onderzoek van de laatste jaren uitwijst dat alcohol ongezond is. Waar voorheen nog werd gedacht dat één glas per dag goed voor je zou zijn, is dit idee inmiddels achterhaald. Een groot internationaal onderzoek uit 2018 dat dit aantoont is te lezen in wetenschappelijk tijdschrift The Lancet. Het advies van de Gezondheidsraad is dan ook: drink geen alcohol, of in elk geval niet meer dan één glas per dag.

Een standaard glas is even schadelijk
Een glas wijn of een vaasje bier zijn even schadelijk als een borrelglas jenever, omdat de hoeveelheid alcohol in ieder standaard glas gelijk is. Zo is een wijnglas groter dan een jeneverglas, maar in wijn zit doorgaans 12 procent alcohol terwijl jenever wel 30 procent of meer kan bevatten. Meer informatie over de gezondheidseffecten van verschillende glazen alcohol is te vinden op de website van het Voedingscentrum.

Een banaan voor de receptie
Hoe houd je een gezonde leefstijl een leven lang vol? Samen met hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp (Universiteit van Kopenhagen) schreef David in 2019 het boek ‘Tien jaar cadeau’. Hierin zetten de auteurs een nieuwe aanpak uiteen die niet uitgaat van discipline en wilskracht, maar van verleiding via de omgeving. In het boek komen diverse omgevingen uit het dagelijks leven aan bod, zoals de keuken, woonkamer, slaapkamer, supermarkt, het werk en de wijk. Door je te omringen met gezonde verleidingen kun je betere keuzes onderdeel maken van je dagelijkse routine. Kleine, slimme aanpassingen – grote wijnglazen inwisselen voor kleine, de fietstassen inruilen voor een rugzak – hebben opgeteld een groot en duurzaam effect. Deze nieuwe aanpak gaat uit van 4 V’s: verleiden, vervangen, vermijden en voorbereiden. Het voorbeeld dat David in de video geeft – eet een banaan en drink een flesje water voordat je naar een receptie gaat – valt uiteraard in de categorie ‘voorbereiden’. Lees meer over de methode met de 4 V’s in het eerste hoofdstuk.

Alcoholvrije alternatieven
Er zijn in de afgelopen jaren veel nieuwe soorten alcoholvrije dranken op de markt gekomen. Vooral alcoholvrij bier heeft een vlucht genomen: en er zijn heel veel verschillende soorten pils, witbier, IPA en bieren met een smaakje dat er voor iedereen wel een frisse alcoholvrije variant verkrijgbaar is. Alcoholische dranken zijn ongezond door de alcohol die erin zit, maar bevatten ook ook veel calorieën. Alcohol bevat per gram 7 kcal, dat is meer dan een gram suiker (4 kcal). Een alcoholvrije variant bevat daarom meestal minder calorieën, maar kijk vooral even op het etiket, want sommige alcoholvrije alternatieven bevatten bijna net zoveel suiker als frisdrank. Meer informatie over de calorieën in alcoholische en alcoholvrije dranken vindt u op de website van het Trimbos instituut.

Heeft u nog vragen of suggesties? Neem dan gerust contact op met David van Bodegom.

De vier eerder verschenen video’s in deze serie kunt u hier terugkijken. Wilt u de volgende (en laatste) aflevering graag direct na verschijning in uw mailbox ontvangen? Stuur dan een e-mail met onderwerp ‘Aanmelding videoserie’ naar Jacqueline Leijs. Uw abonnement stopt automatisch nadat de laatste aflevering is verschenen (22 juni 2021). U kunt zich ook abonneren op ons YouTube-kanaal.

Vraag het onze wetenschappers: hoeveel moet je dagelijks bewegen?

18-05-202125-05-2021leydenacademy

Vandaag presenteren we de eerste aflevering van onze zesdelige videoserie Vraag het onze wetenschappers, waarin onze experts ingezonden vragen beantwoorden over vitaal en betekenisvol ouder worden. In deze eerste video (4 minuten) geeft onderzoeker Paul van de Vijver antwoord op de vraag die Peter Meijer ons stuurde: ‘Hoeveel moet je dagelijks bewegen om mobiel te blijven?’.

Hieronder vindt u extra achtergrondinformatie en leestips.

Minstens 2,5 uur per week
Paul vertelt dat onderzoek uitwijst dat volwassenen minimaal 2,5 uur per week matig intensief zouden moeten bewegen. Dit is ook het meest recente advies van de Gezondheidsraad. Een uitgebreide verantwoording van deze richtlijn vindt u in het achtergronddocument Physical activity and risk of chronic diseases. Een andere onderbouwing van dit advies komt uit Australisch onderzoek, waarin elf jaar lang ruim 12.000 oudere proefpersonen zijn gevolgd. De resultaten zijn in 2014 gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift The BMJ.

De hele dag door actief
Onder ‘matig intensief bewegen’ valt stevig wandelen en fietsen, maar bijvoorbeeld ook het huishouden doen en onkruid wieden in de tuin. De hele dag door ‘scharrelen’ is gezonder dan heel intensief sporten, zoals marathons lopen. Veroudering is tenslotte een proces van slijtage, zo betoogt arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom in zijn boek ‘Het geheim van de schildpad’ (Atlas Contact, 2019).

Samen sporten in de Vitality Club
Paul noemt de Vitality Club als voorbeeld van een beweeggroep waarin oudere buurtgenoten samen sporten en elkaar coachen. Onderzoek onder de deelnemers toont aan dat hun fysieke fitheid ieder jaar verbetert, en dat ze zich mentaal ook sterker voelen. We beschreven de resultaten onder meer in 2018 in het wetenschappelijk tijdschrift Translational Behavioral Medicine. Wilt u zelf een Vitality Club in uw wijk beginnen, neem dan een kijkje op de website.

Laat uw omgeving het werk doen
Als afsluitende tip geeft Paul het advies om de dagelijkse beweging te integreren in activiteiten die u toch moet doen: zoals wandelen naar de supermarkt, of standaard een halte eerder uitstappen als u naar uw werk reist. Door bewust dit soort dagelijkse routines te veranderen, maakt u ongemerkt gezondere keuzes die op termijn kunnen optellen tot veel gezondheidswinst. In deze TEDx Talk legt David van Bodegom uit hoe dit werkt.

Heeft u nog vragen of suggesties? Neem dan gerust contact op met Paul van de Vijver.

Wilt u de video’s in deze serie graag direct na verschijning in uw mailbox ontvangen? Stuur dan een e-mail met onderwerp ‘Aanmelding videoserie’ naar Jacqueline Leijs. Uw abonnement stopt automatisch nadat de laatste aflevering is verschenen (22 juni 2021). U kunt zich ook abonneren op ons YouTube-kanaal.

Volg The Snack Switch op Instagram en TikTok

11-05-202111-05-2021leydenacademy

Hoeveel calorieën zitten er eigenlijk in een muffin van Starbucks, of in een reep Kinder Bueno? En hoeveel is dat, uitgedrukt in snoeptomaatjes, appels en paprika’s? Onze wetenschapsstagiaire Daphne Raad bedacht ‘The Snack Scale’, waarin de snack en het gezonde alternatief letterlijk tegen elkaar worden afgewogen. In ‘The Snack Pay-Back’ laat zij bovendien zien hoeveel fysieke beweging nodig is om bijvoorbeeld een Big Tasty hamburger te verbranden. Het resultaat is… confronterend. Bekijk alle vlotte en informatieve filmpjes op Instagram en TikTok en vergeet u niet te abonneren!

Daphne liep van december 2020 tot april 2021 stage bij Leyden Academy in het kader van haar masterstudie Geneeskunde aan Universiteit Leiden. Zij ontwikkelde het creatief platform The Snack Switch met als doel jongeren bewuster te maken van calorierijke voeding. Ook deed zij binnen ons speerpunt Vitaal onderzoek naar nudging strategieën om actievere keuzes in de openbare ruimte te stimuleren, zoals het verleiden van reizigers op het station om de trap te nemen in plaats van de roltrap of lift.

Preventieakkoord: samen werken aan een vitale stad

19-04-202120-04-2021leydenacademy

In Leiden zetten veel partijen zich in voor de gezondheid en het welzijn van de inwoners en er lopen diverse veelbelovende initiatieven. Met het preventieakkoord ‘Leiden Gezond en Vitaal 2021-2023’ wil de gemeente Leiden zich samen met inwoners, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven inzetten voor de gezondheid en vitaliteit van haar bewoners, waarbij wordt gezocht naar slimme verbindingen tussen de bestaande projecten. Het college van burgemeester en wethouders heeft het preventieakkoord op 14 april jl. vastgesteld. Vandaag is het preventieakkoord ondertekend door veertig organisaties, waaronder Universiteit Leiden en het LUMC. Namens Leyden Academy tekende David van Bodegom, bijzonder hoogleraar Vitaliteit in een verouderende populatie.

Breder dan gezondheid
Het Leids preventieakkoord sluit aan op het Nationaal Preventieakkoord uit 2018, gericht op onder meer een rookvrije omgeving, gezonde voeding en meer beweging. Waar landelijk de focus ligt op het voorkomen van gezondheidsklachten, wil de gemeente Leiden het begrip ‘gezondheid’ ook verbreden naar dingen als een sociale contacten, plezierig wonen en een zinvolle dagbesteding. Om die reden hebben heel diverse partijen zich achter het akkoord geschaard: van welzijnsorganisaties, sportverenigingen en scholen, tot supermarkten en de natuureducatievereniging. In het preventieakkoord ligt de nadruk op de wijken waar de grootste gezondheidswinst valt te behalen, namelijk Leiden-Noord en Leiden-Zuidwest (Bos- en Gasthuisdistrict).

Marleen Damen, wethouder Gezondheid, Jeugdzorg en Welzijn in Leiden, over de gezamenlijke ambitie: “We werken aan een stad waar kinderen gezond kunnen opgroeien, jongeren en volwassenen gezond kunnen leven en ouderen lang vitaal kunnen blijven. Met elkaar bouwen we bestaande initiatieven verder uit, starten we nieuwe projecten op en intensiveren en verbreden we bestaande samenwerkingen.”

Veertig partners ondertekenden op 19 april digitaal het Leids Preventieakkoord

DansPark geeft profijt in het dagelijks leven

15-04-202115-04-2021leydenacademy

Elke woensdagochtend wordt de collegezaal van Leyden Academy omgetoverd tot een dansvloer voor de heren en dames van DansPark. Deze gewaardeerde ontmoetingsplek met dans en muziek is speciaal bedoeld voor mensen met een chronische bewegingsbeperking, zoals Parkinson, MS of reuma. Door te dansen werk je aan je conditie, souplesse, houding en balans, maar het geeft ook verbinding, ontspanning en heel veel plezier. Door het vergroten van het lichaamsbewustzijn en het denken in mogelijkheden, wordt ook het zelfvertrouwen gesterkt.

Alle lessen starten met een zittende opwarming, zodat het lichaam op een rustige en verantwoorde manier in beweging kan komen. Het tweede deel van de les is wat actiever, en kan naar behoefte staand of zittend worden uitgevoerd. In 2020 is er ook veel online gedanst. “Door corona heb ik Zoom leren kennen. Thuis, voor de computer met mijn dansgroep in beeld, dansen we samen. Super!”, aldus deelnemer Ger.

Enthousiaste deelnemers
Natuurlijk zijn wij en de dansdocenten enthousiast over dit mooie en effectieve initiatief, maar de positieve reacties van de deelnemers zeggen genoeg: “Ik kon niet bevroeden wat een positieve invloed deze dansexpressie op mij heeft. Echt fantastisch! Het heeft een positieve invloed op mijn stemming en fysiek word ik sterker. Zo kan ik beter omgaan met mijn verstoorde balans (evenwicht). De docenten zijn heel invoelend. Weten ook wat de neurologische aandoeningen voor jou kunnen betekenen. Zij zijn prima opgeleid met een mooie dansachtergrond. De muziek is door de docenten fijnzinnig uitgezocht. Samen met het bewegen ontstaat een eenheid die zich niet laat vangen met woorden. Er ontstaat al snel een prettig groepsgevoel. Fijn is ook dat je geen fouten kunt maken. Alles is goed binnen jouw mogelijkheden. Een ding vind ik wel jammer: Had ik maar eerder geweten dat dit bestond!”

DansPark is niet alleen mogelijk in Leiden, maar ook in andere steden. Voor de andere locaties en voor meer informatie kunt u terecht op de website: danspark.org.

Omgaan met stress met mindfulness

22-02-202103-03-2021leydenacademy

We weten allemaal dat bewegen, gezond eten, slaap en sociale contacten belangrijk zijn als het gaat om vitaliteit, maar stress is dat ook! Ouder worden brengt de nodige uitdagingen met zich mee. En nu met het heersende coronavirus helemaal. Zijn ouderen gebaat bij technieken van mindfulness om met stress om te gaan? Kan het ouderen weerbaarder maken?

Mindfulness cursus en onderzoek
Deze vragen brachten Berit Lewis ertoe om onderzoek te doen naar de veerkracht van ouderen en om hen coping-strategieën te leren. Wilt u meer leren over mindfulness en het omgaan met stress? Dat kan via de gratis, Engelstalige cursus ‘Thriving life’ die Berit in de veiligheid van uw eigen huis (online) voor een kleine groep ouderen aanbiedt. De cursus zal gebaseerd zijn op Mindfulness Based Stress Reduction, de gouden standaard van mindfulnesscursussen.

Specificaties
Leeftijd: 55+
Tijdsbestek: acht woensdagen van 10.00-11.30 uur, vanaf 17 maart 2021
Taal: Engels
Kosten: gratis
Ervaring: niet nodig, wel enigszins digitaal vaardig zijn (online cursus via Zoom)

Meer informatie
Bekijk de website voor meer informatie of neem contact op met Berit Lewis: tel. 06-54202862, info@thrivinglife.eu. Klik hier voor de flyer (Engelstalig).

De cursus en het onderzoek is in samenwerking met Leyden Academy en is onderdeel van de Master Vitality and Ageing van Universiteit Leiden.

Van gezonde individuen naar gezonde populaties

18-02-202118-02-2021leydenacademy

Naast een hoog-risicobenadering die gericht is op individuen, zouden we meer moeten inzetten op populatie-interventies gericht op een gezondere leefstijl, om veel voorkomende welvaartsziekten een halt toe te roepen. Daarvoor pleiten onderzoeker Paul van de Vijver en hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom deze week in het artikel Van gezonde individuen naar gezonde populaties in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG).

Individu en populatie
In zijn klassieke artikel Sick individuals and sick populations beschreef wijlen Geoffrey Rose al in 1985 het belang om naast de hoog-risicopreventie ook populatiepreventie toe te passen. Ruim dertig jaar later is zijn werk nog steeds relevant. Van de Vijver en Van Bodegom zetten in hun artikel het verschil uiteen tussen determinanten die individuele gevallen van ziekte verklaren, en determinanten van populatie-incidentie die verklaren waarom een ziekte veel of weinig voorkomt in een bepaalde populatie. Zoals de blootstelling aan hoge doses uv-straling in de tropen, die verklaren waarom staar in tropische gebieden vaker voorkomt. Deze determinanten kunnen een aangrijpingspunt zijn voor preventie op populatieniveau, ook wel ‘populatiestrategie’ genoemd.

Inzetten op populatiegerichte aanpak
Aan de hand van een artikel elders in het NTvG over de volksgezondheid op de Caribische eilanden in vergelijking met Nederland, komen Van de Vijver en Van Bodegom tot de conclusie dat Nederland meer zou moeten inzetten op een populatiegerichte aanpak. We proberen immers al jaren tevergeefs om mensen met een hoog risico op ziekte individueel te beïnvloeden. Intussen telt ons land 8,5 miljoen mensen met overgewicht, lijden meer dan 1 miljoen mensen aan diabetes type 2 en behoren hart- en vaatziekten tot onze voornaamste doodsoorzaken.

Tabakverbod en suikertaks
Geoffrey Rose pleitte er al voor om naast de strategie die gericht is op patiënten met een hoog risico, ook een populatiestrategie toe te passen waarin determinanten op populatieniveau worden verminderd. Volgens de auteurs zouden in Nederland het verbieden van de verkoop van tabak of de invoering van een suikertaks voorbeelden zijn van populatiestrategieën die het overwegen waard zijn.

Het artikel Van gezonde individuen naar gezonde populaties van Paul L. van de Vijver en David van Bodegom is op 12 februari 2021 gepubliceerd in het NTvG.

VitaliteitSpelen brengt ouderen in beweging

15-02-202103-03-2021leydenacademy

Ruim de helft van de Nederlanders beweegt te weinig, en van de 65-plussers haalt slechts een derde de geadviseerde richtlijn van 2,5 uur matig intensief bewegen per week. Hoe verder de leeftijd oploopt, hoe minder actief mensen zijn. Terwijl voldoende beweging, ook op latere leeftijd, veel positieve lichamelijke en mentale effecten heeft.

Positieve effecten van bewegen
Stichting Gouden Dagen en SportVibes hebben daarom een landelijk beweegprogramma de ‘VitaliteitSpelen’ opgezet. “De missie is om ouderen een gelukkigere oude dag te bezorgen door hen te stimuleren om meer te bewegen en zo de positieve effecten van bewegen (weer) te laten ervaren”, aldus Liesbeth Gaasbeek, directeur van Stichting Gouden Dagen. “We doen dit graag samen met gemeenten, zorgverleners, beweegprofessionals en de ouderen en hun familieleden. Met de zorginstelling als vertrekpunt, willen we dit thema structureel onder de aandacht brengen, meer bewegen blijvend bevorderen en kennis delen.”

Centrale rol zorgcentrum
Een groeiende groep ouderen is als bewoner of via wijkverpleging, thuiszorg of dagbesteding gelieerd aan een zorgcentrum. Die infrastructuur biedt kansen voor gemeenten om ouderen in beweging te brengen. Voor een jaarlijkse bijdrage voor de VitaliteitSpelen krijgt men beweegmaterialen en instructies, een vitaliteitcoach die ondersteunt en adviseert hoe meer beweging te implementeren en de mogelijkheid om gebruik te maken van alle kennis en expertise via een digitaal platform.

Week van de VitaliteitSpelen
Jaarlijks zal de Week van de VitaliteitSpelen georganiseerd worden om zoveel mogelijk ouderen aan het bewegen te krijgen en om landelijke aandacht te vragen voor het belang van bewegen onder ouderen. Tijdens deze beweegweek kan vanuit de zorginstelling verschillende activiteiten worden georganiseerd. VitaliteitSpelen biedt alle informatie en handvatten om de activiteiten bij deelnemende zorgcentra tot een succes te maken.

Meer informatie
Bekijk voor meer informatie de animatievideo of bezoek de website. Werkt u bij de gemeente aan het lokaal sportakkoord of als buurtsportcoach? Vraag dan welke mogelijkheden er in uw gemeente zijn met de VitaliteitSpelen via tel. (030) 633 1498 of via e-mail.

Leyden Academy zet zich in voor het bevorderen van de vitaliteit en gezondheid van ouderen, bijvoorbeeld met de Vitality Club. Als samenwerkingspartner dragen wij de VitaliteitSpelen een warm hart toe en we wensen alle deelnemers veel succes en plezier.

Het geheim van ‘superager’ Joe Biden

20-01-2021leydenacademy

Met zijn 78 jaar wordt Joe Biden vandaag beëdigd als de oudste president die de Verenigde Staten ooit heeft gehad. Wat is het geheim van deze ‘superager’, hoe kan hij op zijn leeftijd nog zo’n zware baan aan? Verouderingswetenschappers David van Bodegom en Marcel Olde Rikkert (Radboudumc) laten hier vandaag in de Volkskrant hun licht op schijnen.

Leefstijl, genen, geld
Van Bodegom vergelijkt Biden met een oldtimer: als je er heel goed voor zorgt, hem steeds in de garage plaatst en in de was zet, dan gaat hij heel lang mee. Maar zuinig op je lichaam zijn is maar één van de factoren die bepalen hoe je ouder wordt. Zo is Biden gezegend met heel goede genen, zijn vader werd ver in de 80 en zijn moeder passeerde de 90. Ook komt Biden uit een welgestelde familie, hij is hoog opgeleid en heeft toegang tot de beste dokters. Rijke, hoog opgeleide mensen leven in Nederland gemiddeld tot wel 15 jaar langer in goede gezondheid. Van Bodegom: “Geld maakt alles makkelijker, je hoeft je geen zorgen te maken over het betalen van de huur, je kunt gezonder voedsel kopen, beslissingen nemen die een gezond effect hebben. Rijke mensen zitten ook meestal op kantoor, waar ze een stuk minder snel slijten. Biden heeft nooit in de bouw of in de kou op het land hoeven werken.”

Vitale leeftijdsgenoten
In het Volkskrant-artikel komen ook vijf Nederlandse (bijna-)leeftijdgenoten aan het woord die net als Biden nog volop actief zijn: Neelie Kroes (79), Pieter Lakeman (78), Erica Terpstra (78), Maarten van Rossem (78) en Martin van Rooijen (78).

Klik hier voor het artikel op de website van de Volkskrant.