Deze toelichting hoort bij de rubriek ‘Ontpillen met dr. David’ in Zin magazine, mei 2017, met als onderwerp prostaatklachten. Bekijk hier de andere onderwerpen die in Ontpillen aan bod kwamen.
Verantwoording en achtergrondinformatie
Het begint met een paar druppels. Dan moet je de hele dag naar de wc. Klachten van de prostaat zijn een hinderlijk kwaaltje waar je iedere dag last van hebt. Meer dan 300.000 Nederlandse mannen slikken pillen voor plasklachten. Maar wat kun je er zelf aan doen?
Wat is het probleem?
Oudere mannen hebben vaak plasklachten als nadruppelen, moeite met plassen, vaak kleine beetjes plassen of een minder krachtige straal. Vroeger werden deze klachten toegeschreven aan een vergrote prostaat. Onderzoeken laten echter zien dat veel mannen met een vergrote prostaat geen plasklachten hebben en veel mannen met plasklachten geen vergrote prostaat.[1],[2] Problemen kunnen dan ook net zo goed aan blaas of bekkenbodem liggen. Bij oudere vrouwen worden dezelfde klachten toegeschreven aan een overactieve blaas en bekkenbodemproblematiek.[3]
Wat doet de dokter?
De huisarts schrijft in veel gevallen alfablokkers zoals tamsulosine voor de prostaat voor. Een alfablokker ontspant gladde spieren van blaas, plasbuis en prostaat waardoor de urine makkelijker de blaas verlaat. Daarnaast slikken 60.000 mannen een 5-α-reductaseremmers als finasteride. Deze pillen verlagen de productie van testosteron in de prostaat. Het volume van de prostaat neemt hierdoor af, maar het effect op plasklachten is klein en treedt pas na twee tot zes maanden op.[4] Er is een groot placebo-effect: het gemiddelde verschil tussen placebo en pil, gemeten volgens de International Prostate Symptom Score, is kleiner dan de meeste mannen kunnen opmerken.[5],[6],[7] Daarnaast kennen de pillen bijwerkingen. Genoeg redenen om eens op een rij te zetten wat je er zelf aan kunt doen.
Wat kun je zelf doen?
Gezond gewicht
Mannen met overgewicht of obesitas hebben vaker plasklachten.[8] In een prospectief cohortonderzoek onder 1.695 mannen met een gemiddelde leeftijd van 72 jaar was het risico op het ontwikkelen van plasklachten bij zwaardere mannen groter. Vergeleken met mannen van normaal gezicht hadden na vijf jaar mannen met overgewicht (BMI 25-30) 29% vaker plasklachten en mannen met obesitas (BMI >30) 41% vaker.[9] Tip: verstop verleidingen. Wie snoep, koekjes en chips uit het zicht bewaart, eet er minder van.
Check die pillen
Veel pillen kunnen plasklachten als bijwerking hebben. Vooral pillen die inwerken op het zenuwstelsel zoals pillen bij psychoses, depressies, Parkinson, maar ook bij anti-allergiepillen en natuurlijk bij plaspillen die vaak bij hoge bloeddruk worden voorgeschreven. Soms kan een ‘stopproef’ worden overwogen, waarbij door het tijdelijk staken en weer starten van de medicatie wordt gekeken of de klachten samenhangen met het gebruik van deze pillen. Stop nooit zelf zomaar met voorgeschreven medicatie, overleg altijd met uw huisarts.
Stel jezelf gerust
Het loont om je goed in te lezen en te laten informeren over prostaatklachten, In een onderzoek waarin het effect van uitleg en informatie is gemeten, bleek er een duidelijke positieve relatie te bestaan tussen informatievoorziening aan patiënten en de mate waarin mannen aangaven te kunnen omgaan met hun klachten.[10]
Plastraining
Wie vooral last heeft dat hij vaak kleine beetjes plast, kan baat hebben bij plastraining. In een onderzoek waarin pillen werden vergeleken met plastraining (bekkenbodemoefeningen, het uitstellen van plassen en technieken om de aandrang te onderdrukken) daalde in beide groepen de plasfrequentie evenveel, van elf naar negen maal per dag.[11]
Plasbuis leegstrijken
Een eenvoudig trucje om nadruppelen te voorkomen, is het leegstrijken van de plasbuis. In een onderzoek leidde dit tot een afname van 2,9 gram urineverlies per vier uur. Let erop dat ook het gedeelte van de plasbuis tussen anus en balzak wordt leeg gestreken.[12]
Bekkenbodemfysiotherapie
Bekkenbodemfysiotherapie is ook voor mannen een van de beste trainingen tegen plasklachten, met name bij nadruppelen en urineverlies. In het hierboven genoemde onderzoek werd het leegstrijken van de plasbuis ook vergeleken met bekkenbodemfysiotherapie en dat laatste bleek nog drie keer effectiever in het verminderen van urineverlies.
Plantjes helpen niet
Er zijn verschillende plantaardige extracten maar hiervoor is helaas geen bewijs gevonden van enige werkzaamheid. Het meest bekend zijn extracten van de dwergpalm (Serenoa repens). Alle onderzoeken naar dit extract bleken niet effectiever te zijn dan een placebo.[13]
Wisselend beeld over roken
De relatie tussen roken en plasklachten is niet eenduidig, sommige onderzoeken vinden meer plasklachten bij rokers, andere juist minder.[14]
Alcohol
Uit een meta-analyse van 19 onderzoeken bleek dat alcohol beschermend werkt tegen het krijgen van een grote prostaat, maar het risico op het krijgen van plasklachten desalniettemin verhoogt.[15] Tip: schenk alcoholische dranken in lange, smalle glazen in plaats van brede glazen. Je drinkt minder zonder dat je het merkt.
Incontinentiemateriaal
Mannen met incontinentie gebruiken minder vaak opvangmiddelen dan vrouwen.[16] Toch kan dit soms een goede oplossing zijn. De materialen zijn steeds effectiever en onopvallender. Je kunt bij de apotheek een proefpakket ophalen om het eens te proberen.
Hoe hou je een gezonde leefstijl vol?
Afvallen, gezonder eten, meer bewegen… we weten dat dit goed voor ons is, maar het is zo moeilijk vol te houden. Herkenbaar? Bij Leyden Academy geloven we niet in dieetboeken en sportschoolabonnementen, maar in kleine aanpassingen in de omgeving die ervoor zorgen dat u onbewust gezondere en actievere keuzes maakt. Elke dag opnieuw. Zo zal je met een kleiner servies minder calorieën gebruiken, terwijl je je even voldaan voelt. Neem een hond en je komt vanzelf aan de dagelijkse lichaamsbeweging, en doet ook nog eens sociale contacten op – ook heel gezond. Een stappenteller aan je pols of op je smartphone zal je motiveren om meer kilometers te lopen. Meer achtergronden en praktische tips zijn te vinden in het boek Oud worden in de praktijk – Laat de omgeving het werk doen van David van Bodegom en Rudi Westendorp.[17]
Ten slotte…
Kijk voor meer adviezen voor plasklachten bij mannen op Thuisarts.[18] Sowieso geldt: stop nooit zomaar met voorgeschreven medicatie, raadpleeg altijd eerst je huisarts!
Referenties
[1] Bosch JL, Hop WC, Kirkels WJ, et al. The International Prostate Symptom Score in a community-based sample of men between 55 and 74 years of age: prevalence and correlation of symptoms with age, prostate volume, flow rate and residual urine volume. Br J Urol 1995;75:622-30.
[2] Van Venrooij GE, Boon TA. The value of symptom score, quality of life score, maximal urinary flow rate, residual volume and prostate size for the diagnosis of obstructive benign prostatic hyperplasia: a urodynamic analysis. J Urol 1996;155:2014-8.
[3] Chapple CR, Wein AJ, Abrams P, et al. Lower urinary tract symptoms revisited: a broader clinical perspective. Eur Urol 2008;54:563-9.
[4] Tacklind J, Fink HA, MacDonald R, et al. Finasteride for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 10. Art. No.: CD006015. DOI: 10.1002/14651858.CD006015.pub3.
[5] Van Leeuwen JH, Castro R, Busse M, et al. The placebo effect in the pharmacologic treatment of patients with lower urinary tract symptoms. Eur Urol 2006;50:440-52.
[6] NICE. The management of lower urinary tract symptoms in men. Londen: National Clinical Guideline Centre, 2010.
[7] Barry MJ, Williford WO, Chang Y, et al. Benign prostatic hyperplasia specific health status measures in clinical research: how much change in the American Urological Association symptom index and the benign prostatic hyperplasia impact index is perceptible to patients. J Urol 1995;154:1770-4.
[8] Laven BA, Orsini N, Andersson SO, et al. Birth weight, abdominal obesity and the risk of lower urinary tract symptoms in a population based study of Swedish men. J Urol 2008;179:1891-5.
[9] Parsons JK, Carter HB, Partin AW, et al. Metabolic factors associated with benign prostatic hyperplasia. J Clin Endocrinol Metab 2006;91:2562-8.
[10] Wolters R, Wensing M, Van Weel C, et al. The effect of a distance-learning programme on patient self-management of Lower Urinary Tract Symptoms (LUTS) in general practice: a randomised controlled trial. Eur Urol 2004;46:95-101.
[11] Burgio KL, Goode PS, Johnson TM, et al. Behavioral versus drug treatment for overactive bladder in men: the Male Overactive Bladder Treatment in Veterans (MOTIVE) Trial. J Am Geriatr Soc 2011;59:2209-16.
[12] Paterson J, Pinnock CB, Marshall VR. Pelvic floor exercises as a treatment for post-micturition dribble. Br J Urol 1997;79:892-7.
[13] Tacklind J, Fink HA, MacDonald R, et al. Finasteride for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev 2010;CD006015.
[14] Matzkin H, Soloway MS. Cigarette smoking: a review of possible associations with benign prostatic hyperplasia and prostate cancer. Prostate 1993;22:277-90.
[15] Parsons JK, Im R. Alcohol consumption is associated with a decreased risk of benign prostatic hyperplasia. J Urol 2009;182:1463-8.
[16] Teunissen TA, Lagro-Janssen AL. Sex differences in the use of absorbent (incontinence) pads in independently living elderly people: do men receive less care? Int J Clin Parct 2009;63:869-73.[17] Westendorp RG, van Bodegom D. Oud worden in de praktijk. Laat de omgeving het werk doen. Atlas Contact, 2015.
[18] https://thuisarts.nl/plasklachten-bij-mannen